1. Γιατί τόσο μεγάλη αντίδραση στη συμμετοχή του ΛΑΟΣ στην κυβέρνηση Παπαδήμου κ. Καστανίδη;
Γιατί, κύριε Σκουρή, ο τόπος πρέπει να διατηρήσει την ιστορική του μνήμη, γιατί η πολιτική και η ιδεολογία δεν είναι χυλός, γιατί ένας δημοκρατικός συμβιβασμός δεν μπορεί να περιλαμβάνει, όσους φανερά εχθρεύονται τη Δημοκρατία. Θεωρώ ιστορικό λάθος για τη δημοκρατική παράταξη που αποδέχθηκε τη συμμετοχή στελεχών της ακροδεξιάς στην κυβέρνηση συνεργασίας. Ελπίζω, όταν αύριο η Κεντροαριστερά θα επικαλείται τις μεγάλες αξίες της και θα μιλάει στο όνομα των αρχών του δημοκρατικού σοσιαλισμού, να μη συνοδεύεται η επίκληση αυτή από την ανάμνηση της σημερινής σύμπραξης με την ακροδεξιά. Ιστορικά έχει αποδειχθεί ότι σε όσες περιπτώσεις η σοσιαλοδημοκρατία και η αριστερά υπήρξαν ανεκτικές ή συνεργατικές με την ακροδεξιά ακολούθησαν επικίνδυνες αντιδημοκρατικές εκτροπές.
2. Πιστεύετε, όντως, ότι ο ΛΑΟΣ είναι ακροδεξιά; Στελέχη του όπως η Νίκη Τζαβέλλα ή ο πρέσβης Γεωργίου, μπορεί να χαρακτηριστούν ακροδεξιοί;
Δεν θα σχολιάσω συγκεκριμένα πρόσωπα. Οφείλω, όμως, να υπενθυμίσω μερικές αλήθειες. Η ακροδεξιά διαχειρίζεται τον φόβο και ο ΛΑΟΣ το πράττει καθημερινά. Η ακροδεξιά ανατρέχει πάντοτε στον ιδεολογικό της γεννήτορα, τον Μεταξά, και η ηγεσία του ΛΑΟΣ στην επέτειο της 28ης Οκτωβρίου τίμησε τον δικτάτορα με την παρουσία της ηγεσίας του στο σπίτι του. Στελέχη του ΛΑΟΣ συνδέονται άμεσα με το δικτατορικό καθεστώς των συνταγματαρχών, αφού συμμετείχαν σε πολιτικές κινήσεις που ιδρύθηκαν και καθοδηγήθηκαν από τους έγκλειστους στον Κορυδαλλό χουντικούς. Νομίζω, ότι προσώρας δεν χρειάζεται να προσθέσω άλλα.
3. Υπό ποίες προϋποθέσεις πρέπει να τεθεί θέμα εκλογικού νόμου έως τις εκλογές; Και σε ποια κατεύθυνση;
Πίστευα πάντοτε ότι ο εκλογικός νόμος πρέπει να είναι αποτέλεσμα διακομματικής συνεννόησης. Το ίδιο πιστεύω και τώρα. Στο πλαίσιο της τωρινής κυβέρνησης συνεργασίας είναι δυνατό να τεθεί θέμα αλλαγής του εκλογικού νόμου. Σε αυτή την περίπτωση, υπολογίζω ότι το πιο πιθανό πεδίο συμφωνίας των κομμάτων θα είναι η κατάτμηση των γιγαντιαίων εκλογικών περιφερειών, όπως είναι η Β’ Αθηνών.
4. Και μετά τις εκλογές, πάντως, το επικρατέστερο σενάριο, είναι να προκύψουν συμμαχικές κυβερνήσεις. Τι είδους θα πρέπει να είναι αυτές;
Αν από τις εκλογές προκύψει η ανάγκη σχηματισμού συμμαχικής κυβέρνησης, η ορθή λύση θα είναι σύμπραξη μεταξύ κομμάτων που έχουν ιδεολογική συγγένεια και γι’ αυτό έχουν δυνατότητα προγραμματικών συγκλίσεων.
5. Εσάς, πάντως, σας κατηγορούν ως τον εμπνευστή του δημοψηφίσματος. Βουλευτής, μάλιστα, από την περιφέρειά σας, ζήτησε να απολογηθούν και να «πληρώσουν» στο Συνέδριο, όσοι οδήγησαν τον Γ. Παπανδρέου σε αυτή την ιδέα…
Υποστήριξα και υποστηρίζω με συνέπεια ότι ήταν ορθή η πρόταση για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος. Πρώτα πρώτα, γιατί η προσφυγή στη λαϊκή ετυμηγορία αποτελεί την πιο λαμπρή επιβεβαίωση της δημοκρατικής αρχής. Το δημοψήφισμα καθιστά συμμέτοχο το λαό στη λήψη κρίσιμων πολιτικών αποφάσεων. Όσοι εγχώριοι και αλλοδαποί παράγοντες πολέμησαν με λύσσα την ιδέα του δημοψηφίσματος, ξεχνούν σκοπίμως την απλή αρχή ότι οι μεγάλες αποφάσεις δεν λαμβάνονται ερήμην των πολιτών. Σας υπενθυμίζω ότι, συνεπής στην αρχή αυτή, μόνος μου για πρώτη φορά έθεσα θέμα νομιμοποίησης της πολιτικής του ΠΑΣΟΚ το καλοκαίρι του 2010. Τότε δεν εισακούστηκα. Τώρα, ήταν φανερό, ότι μπροστά στο πολιτικό αδιέξοδο, η μόνη λύση ήταν να τεθεί στην κρίση του ελληνικού λαού συγκεκριμένο ερώτημα. Το πρωί της 27ης Οκτωβρίου, αμέσως μετά την σύνοδο κορυφής, ήταν οφθαλμοφανές ότι η χώρα αντιμετώπιζε απόλυτο κοινωνικό και πολιτικό αδιέξοδο. Το σύνολο των κομμάτων της αντιπολίτευσης, με πρώτη τη Νέα Δημοκρατία, δήλωσε τη διαφωνία του με τη νέα δανειακή σύμβαση που η χώρα θα έπρεπε να υπογράψει σε εκτέλεση των αποφάσεων της συνόδου κορυφής. Συνεργάτης του κ. Σαμαρά δήλωνε, απαντώντας στο αίτημα εθνικής συνεννόησης, ότι πιθανή σύμπραξη ΠΑΣΟΚ και Νέας Δημοκρατίας θα συνιστούσε κοινοβουλευτική χούντα. Την ίδια ώρα το σύνολο σχεδόν των δημοσίων υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων δικαστών και εισαγγελέων, βρίσκονταν σε κατάσταση οργανωμένης στάσης απέναντι στην κυβέρνηση. Τις ίδιες μέρες ένα διακριτό τμήμα της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΠΑΣΟΚ δήλωνε αποφασισμένο να μην ψηφίσει άλλη νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης. Το πρωί της 28ης Οκτωβρίου τα γνωστά άθλια επεισόδια έκαναν το γύρο του κόσμου. Μπροστά σε αυτό το αδιέξοδο, πάρθηκε η απόφαση για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος, προκειμένου οι έλληνες πολίτες να εκφραστούν κυριαρχικά και να δώσουν απάντηση στο πρόβλημα. Από τη στιγμή εκείνη, απέναντι στη δημοκρατική ιδέα του δημοψηφίσματος συνασπίστηκαν ετερόκλητα συμφέροντα, έχοντας ως αποφασιστική δύναμη «πυρός» την ολοκληρωτική κυριαρχία στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Το βασικό «τρομοκρατικό» τους επιχείρημα ήταν ότι οι εμπνευστές του δημοψηφίσματος έθεταν εν αμφιβόλλω τη θέση της χώρας στο ευρώ, εξαφανίζοντας προκλητικά την αλήθεια ότι τη μάχη για την παραμονή μας στη ζώνη του ευρώ, τη μάχη για τις θετικές συμφωνίες της 26ης Οκτωβρίου έδιναν ο Παπανδρέου και η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Εμφανίστηκε ως μοναδική αλήθεια στα μάτια των τρομοκρατημένων Ελλήνων πολιτών η αντίδραση του Σαρκοζί και του ιερατείου των Βρυξελλών. Είναι γνωστό, ότι το ιερατείο των Βρυξελλών χλωμιάζει, όταν ακούει για δημοψηφίσματα, γιατί δεν θέλουν να μπερδεύονται στα πόδια τους οι λαοί της Ευρώπης. Από τους συνασπισμένους εχθρούς του δημοψηφίσματος αποσιωπήθηκε ότι ένα πλήθος δημοσιογράφων, πολιτικών και φιλοσόφων επαινούσε την πρωτοβουλία της ελληνικής κυβέρνησης, γιατί άνοιγε νέες προοπτικές στην οικοδόμηση της Ευρώπης με τη συμμετοχή των λαών. Από το Spiegel μέχρι τους Financial Times και από τη Liberation μέχρι τον Σύνδεσμο Βιομηχανιών της Γερμανίας υπήρξε ένα πλήθος δημοσιευμάτων και αποφάσεων υποστηρικτικών στη διεξαγωγή δημοψηφίσματος. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, δυστυχώς, το εγχείρημα απέτυχε. Η κυβέρνηση δεν έμεινε όρθια μέχρι τέλους. Το ίδιο διακριτό τμήμα της κοινοβουλευτικής ομάδας απείλησε ότι δεν θα δώσει ψήφο εμπιστοσύνης. Η Δημοκρατία «θριάμβευσε»: ο Πρωθυπουργός έπεσε και η κυβέρνηση άλλαξε. Παρόλα αυτά το δημοψήφισμα νίκησε χωρίς καν να γίνει. Ώθησε τους εχθρούς των συμφωνιών της 26ης Οκτωβρίου και της νέας δανειακής σύμβασης να μετατραπούν σε θερμούς υποστηρικτές τους. Ώθησε αυτούς που μέχρι τώρα αρνούνταν την εθνική συνεννόηση να γίνουν υποστηρικτές κυβέρνησης συνεργασίας. Έδωσε στον ελληνικό λαό τη δυνατότητα να καταλάβει, ποια είναι τα πραγματικά διακυβεύματα και οι κίνδυνοι.
Αν πρέπει για αυτά να απολογηθώ, θα το κάνω με μεγάλη χαρά. Καθώς μάλλον θα κληθεί «σε απολογία» και ο τελευταίος μεγάλος γερμανός φιλόσοφος, Χάμπερμας, που σε κείμενό του πριν από λίγες μέρες έπλεξε το εγκώμιο της ιδέας για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος στην Ελλάδα.
6. Αλήθεια, επιμένετε στη δήλωσή σας στο Υπουργικό Συμβούλιο, ότι ο Γιώργος Παπανδρέου πρέπει να οδηγήσει το ΠΑΣΟΚ στις προσεχείς εκλογές;
Είναι κανείς, που βάσιμα πιστεύει ότι πρέπει να τεθεί θέμα ηγεσίας στο ΠΑΣΟΚ εν μέσω θυέλλης;
7. Κορυφαία στελέχη σας, πάντως, ακόμα και αν δεν το θέτουν δημοσίως, θέτουν θέμα Παπανδρέου και ετοιμάζονται για τη διαδοχή και την επόμενη μέρα. Ήθελα το σχόλιό σας, αλλά και αν πιστεύετε ότι ο κ. Παπανδρέου υπονομεύτηκε από τα μέσα…
Τις επόμενες μέρες πρέπει να υπάρξει συμφωνία κορυφής μέσα στο ΠΑΣΟΚ. Να συμφωνήσουμε, ότι την ώρα που βαθαίνει η διεθνής οικονομική κρίση και κινδυνεύει στο σύνολό του το οικοδόμημα της Ευρωζώνης, αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να αγωνιζόμαστε για την επιβίωση της χώρας, χωρίς να απασχολούμαστε άκαιρα με εσωκομματικά θέματα και εσωκομματικές διαφωνίες που συνιστούν απαράδεκτη ομφαλοσκόπηση.
8. Την «Κίνηση των 3» ιδεολογικά και πολιτικά πώς την κρίνετε;
Δεν την κρίνω, γιατί δεν έχω κατανοήσει το ιδεολογικό και πολιτικό στίγμα της.
9. Πολλοί, πάντως, επιμένουν πως αν ο Γ. Παπανδρέου παραμείνει στην ηγεσία του κόμματος, το ΠΑΣΟΚ θα διασπαστεί…
Το ΠΑΣΟΚ έχει περάσει στην ιστορική του διαδρομή πολλές δύσκολες καταστάσεις και γι’ αυτό έχει αποκτήσει την παιδεία και τις αντοχές να τις ξεπερνά.
10. Τελικά κ. Καστανίδη, μήπως ήρθε η ώρα της υπέρβασης του ΠΑΣΟΚ; Η ώρα της ανασύνθεσης της κεντροαριστεράς;
Η ανασύνθεση της Κεντροαριστεράς αποτελεί επείγον καθήκον μας, προκειμένου να αντιμετωπιστεί με προοδευτικό πνεύμα η βαθιά και πολύπλευρη κρίση που αντιμετωπίζουμε. Η ανασύνθεση της Κεντροαριστεράς περιλαμβάνει πρωτίστως το ΠΑΣΟΚ, αλλά και άλλες δυνάμεις τις δημοκρατικής αριστεράς και της οικολογίας. Στο ΠΑΣΟΚ επιβάλλεται ένας εσωτερικός αναστοχασμός. Να αναστοχαστούμε πάνω στο πρόβλημα της κρίσης, να αναστοχαστούμε για τη διετή κυβερνητική περίοδο και τα πιθανά λάθη μας, να αναστοχαστούμε πάνω στην ανάγκη για τη διαμόρφωση μιας νέας κοινωνικής συμμαχίας που θα στηρίζεται στις δημιουργικές και προοδευτικές δυνάμεις του τόπου. Χρειάζεται να ξανασκεφτούμε, πώς μια προοδευτική πολιτική που υπηρετεί τον άνθρωπο και τις ανάγκες του, μπορεί να επιβιώσει και να εφαρμοστεί μέσα σε συνθήκες ενός άγριου διεθνούς συντηρητισμού και κυριαρχίας των αγορών. Μέσα σε ένα διεθνές περιβάλλον απολύτως εχθρικό προς τις σοσιαλοδημοκρατικές πολιτικές, η απάντηση που πρέπει να δοθεί σε εθνικό επίπεδο πρέπει να προέλθει από μια «ηγεμονική», με την γκραμσιανή έννοια, σύμπραξη των δυνάμεων της Κεντροαριστεράς. Είναι, επίσης, καιρός να αναστοχαστούμε πάνω στην ηθική της πολιτικής και της ευθύνης, οδηγώντας σε συντεταγμένη ανασυγκρότηση του πολιτικού συστήματος. Την προσεχή περίοδο η κοινωνική και οικονομική κρίση θα γεννήσει μια νέα οριοθετική γραμμή ανάμεσα σ’ έναν συντηρητικό πόλο που θα εντάσσεται στη διεθνή συμμαχία των διεθνών αγορών και χρηματοπιστωτικών κύκλων με αίτημα τη διατήρηση του υπάρχοντος συστήματος και σ’ έναν δημοκρατικό πόλο που θα υπηρετεί τις ανάγκες του ελληνικού λαού και θα εντάσσεται σε μια αναδυόμενη παγκόσμια συμμαχία με αίτημα ένα νέο σοσιαλοδημοκρατικό συμβιβασμό σε διεθνή κλίμακα.
Ας σκεφτούμε ξανά το μεγάλο εγχείρημα: ανάμεσα στις αγορές και στον άνθρωπο πρέπει να υψωθεί ισχυρό προστατευτικό τείχος μιας νέας Κεντροαριστεράς που θα μιλήσει στο όνομα των αναγκών της κοινωνίας, της νέας γενιάς και του μέλλοντός μας.
11. Η κυβέρνηση Παπαδήμου υπονομεύεται από τα κόμματα; Και τι τελικά πρέπει να κάνει ο μεταβατικός πρωθυπουργός;
Ο μεταβατικός πρωθυπουργός πρέπει να εφαρμόσει τις συμφωνίες της 26ης Οκτωβρίου υποστηριζόμενος ειλικρινά από όλα τα κόμματα.