Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, η Ελλάδα σήμερα αντιμετωπίζει ένα απεργιακό κύμα. Η κρίση είναι βαθύτατη και ασφαλώς επηρεάζει τη ζωή πολλών πολιτών.
Είναι απολύτως κατανοητό οι πολίτες, εξαιτίας των δυσκολιών της κρίσης, να εκφράζουν τη διαμαρτυρία τους και τα αιτήματά τους, στο πλαίσιο της δημοκρατικής νομιμότητας.
Εκείνο που καθόλου δεν δικαιολογείται είναι η έκφραση επικίνδυνων απόψεων για τη λειτουργία της Δημοκρατίας, του δημοκρατικού πολιτεύματος και η ανάπτυξη πολιτικών συμπεριφορών που παραπέμπουν σε άκαιρη και απολύτως επικίνδυνη λαϊκιστική λογική.
Κάθε πολίτης δικαιούται να οργίζεται, να εκφράζει τη διαμαρτυρία του, να θέλει μεταβολή των οικονομικών και των κοινωνικών δεδομένων που τον επηρεάζουν. Αυτό που δεν δικαιολογείται, όμως, είναι να επιτρέπουμε στον ανώνυμο blogger να καλεί, μέσω πολλών μηνυμάτων στο διαδίκτυο, πολίτες συγκεκριμένη ημέρα και ώρα να εγκατασταθούν στο Σύνταγμα, για να καταλάβουν τη Βουλή. Αυτό που δεν μπορούμε να επιτρέψουμε είναι σε διαδηλωτές μπροστά στον Άγνωστο Στρατιώτη να αναρτούν πανό με το σύνθημα «Κάτω η Χούντα!», προφανώς γιατί ποτέ δεν γνώρισαν τι είναι δικτατορία και δεν έζησαν τις συνέπειες ενός αντιδημοκρατικού, δικτατορικού καθεστώτος. Οφείλουμε να μην επιτρέψουμε, έστω και σε πολίτες, να ταυτίζουν μια δημοκρατικά εκλεγμένη Κυβέρνηση με άνομες κυβερνήσεις που σφετερίστηκαν την εξουσία του ελληνικού λαού.
Όπως δεν μπορούμε να επιτρέψουμε σε πολιτικά στελέχη να καλούν τον ελληνικό λαό σε ανατροπή της δημοκρατικά εκλεγμένης Κυβέρνησής του, δήθεν κατά το πρότυπο της εξέγερσης του αιγυπτιακού λαού. Διότι πίσω απ’ αυτόν τον συλλογισμό, που εξέφρασε συγκεκριμένος πολιτικός άνδρας, κρύβεται αθέμιτη ταύτιση ανάμεσα σε ένα αντιδημοκρατικό καθεστώς και σε μια νομίμως κυβερνώσα πλειοψηφία.
Η ισοπέδωση ταυτίζεται με το λαϊκισμό. Ο λαϊκισμός σωστά θεωρείται ως εκδοχή φασίζουσας λογικής και συμπεριφοράς. Τα μέλη του Κοινοβουλίου οφείλουν, επίσης, να είναι εξαιρετικά προσεκτικά, όταν ασκούν ένα είδος αυτοκριτικής, που τελικά πλήττει το ίδιο το Κοινοβούλιο, αφού παρασιωπά αλήθειες τις οποίες πρέπει να γνωρίζει ο Ελληνικός λαός.
Είναι προφανές ότι ο πολιτικός κόσμος έχει δώσει αφορμές, για να του ασκηθεί δικαία κριτική. Αυτό δεν σημαίνει ότι το σύνολο των πολιτικών κομμάτων ή το σύνολο των πολιτικών προσώπων συσσωρεύονται στην ίδια κατηγορία με αυτούς τους λίγους, οι οποίοι έχουν δώσει επιχειρήματα. Δεν σημαίνει ότι το ελληνικό Κοινοβούλιο δεν έχει αρθεί στο ύψος των περιστάσεων σε δύσκολες στιγμές της σύγχρονης πολιτικής ζωής.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, το νομοσχέδιο εξηγήθηκε επαρκώς από πολλούς άξιους αγορητές. Δεν θα υπεισέλθω, λοιπόν, σε λεπτομέρειες. Αισθάνομαι, όμως, ότι οφείλω μερικές πολιτικές απαντήσεις.
Από αρκετούς αγορητές της αντιπολίτευσης τέθηκε το θέμα της αναγκαιότητας υπάρξεως των Ανεξαρτήτων Αρχών. Έγινε, δε, μία συστηματική επίθεση προς τις Ανεξάρτητες Αρχές, που πήρε και τα χαρακτηριστικά λοιδορίας κυρίως πρώην δικαστικών λειτουργών, οι οποίοι ετέθησαν επικεφαλής Ανεξαρτήτων Αρχών.
Υπενθυμίζω ότι οι Ανεξάρτητες Αρχές συνταγματικής περιωπής έχουν ηγεσίες επιλεγόμενες με ομοφωνία από τη Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής των Ελλήνων, διάσκεψη στην οποία συμμετέχει το σύνολο των κοινοβουλευτικών πολιτικών κομμάτων. Μέχρι στιγμής, δε, δεν έχουμε ούτε μία εξαίρεση στον κανόνα της ομοφωνίας. Δεν έχει διοριστεί, δηλαδή, επικεφαλής Ανεξάρτητης Αρχής συνταγματικής περιωπής πρόσωπο, το οποίο να μην είχε τη θετική ψήφο όλων των πολιτικών κομμάτων στη Διάσκεψη των Προέδρων. Άρα προς τι ο έλεγχος; Προς τι αυτή η κριτική, καταστροφική και ισοπεδωτική, θεσμών απολύτως χρησίμων;
Έχει αναπτυχθεί η θεωρία ότι είναι αναγκαίο κακό οι Ανεξάρτητες Αρχές. Οφείλεται η ίδρυση και η λειτουργία τους στο γεγονός ότι το κράτος δεν μπορεί να σεβαστεί τις υποχρεώσεις του που απορρέουν από το συνταγματικό χάρτη της χώρας. Συνιστά απόλυτο λάθος αυτή η προσέγγιση.
Οι Ανεξάρτητες Αρχές αποτελούν κυρίως εξισορροπητικό παράγοντα μεταξύ των πολιτών και των μηχανισμών ασκήσεως εξουσίας, κυρίως του κράτους. Κάθε φορέας, νομικό πρόσωπο ή μηχανισμός, που ασκεί εξουσία είναι επιρρεπής στο να παραβιάζει δικαιώματα πολιτών ή να υπερβαίνει τη νόμιμη εξουσιοδότηση και να παρουσιάζονται φαινόμενα καταχρήσεως της εξουσίας. Το ίδιο το κράτος πολλές φορές είναι υπεύθυνο συμπτωμάτων και φαινομένων αυθαιρεσίας. Κατά περιγραφή ή και ευθεία παράβαση του νόμου, έχουν θιγεί ατομικά δικαιώματα και συμφέροντα πολιτών. Η ίδια η κρατική γραφειοκρατία, ιδιαίτερα στον τόπο μας, που δεν έχει οργανωθεί με ορθολογικό πνεύμα, είναι πολλές φορές υπαίτια παραβίασης δικαιωμάτων πολιτών.
Οι Ανεξάρτητες Αρχές αυτήν την αρμοδιότητα έχουν, αυτήν ακριβώς την αποστολή υπηρετούν. Να προστατεύσουν δικαιώματα των πολιτών, να επιβάλουν την τήρηση της νομιμότητας, όταν οι ασκούντες την κρατική εξουσία εκφεύγουν της νομίμου εξουσιοδοτήσεώς τους.
Οι Ανεξάρτητες Αρχές γι’ αυτόν το λόγο, δεν είναι ελληνικό φαινόμενο. Είναι παγκόσμιο φαινόμενο. Η δράση τους δεν έχει επικριθεί. Αντιθέτως, έχει επαινεθεί. Αυτό είναι και το δικό μας καθήκον. Εάν κανείς διαβάσει, παραδείγματος χάριν, τις ετήσιες εκθέσεις του Συνηγόρου του Πολίτη, θα διαπιστώσει ότι πολλές παρατηρήσεις, κρίσεις, διαμεσολαβήσεις του, ωφέλησαν μεγάλο αριθμό πολιτών, γιατί τελικά βρήκαν το δίκιο τους έναντι της κρατικής αυθαιρεσίας. Κατά τον ίδιο τρόπο μπορεί να αναζητήσει κάποιος παραδείγματα για την Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων ή την Αρχή Διαφύλαξης του Απορρήτου Επικοινωνιών κ.ο.κ.
Συνεπώς οι Ανεξάρτητες Αρχές είναι χρήσιμες. Επιτελούν σημαντικό έργο. Ευτυχώς που ιδρύονται, γιατί με αυτόν τον τρόπο υπηρετείται καλύτερα ο πολίτης και η δημοκρατική νομιμότητα.
Έτσι και με την Αρχή για την «καταπολέμηση του βρώμικου χρήματος». Επιτρέψτε μου αυτό τον σύντομο τίτλο για να μην καταναλώνω πολύ χρόνο κάθε φορά που πρέπει να επαναλαμβάνω το μακροσκελές όνομα της Αρχής.
Οι συνάδελφοι της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης ανέτρεξαν στο παρελθόν και παρουσίασαν υποτιθέμενη αντίφαση μεταξύ της θέσης του ΠΑΣΟΚ, όταν ψηφίζονταν ο ν.3691, και της θέσης που σήμερα ως κυβερνητική πλειοψηφία υπερασπίζονται οι συνάδελφοι Βουλευτές. Για το λόγο αυτόν θα ήθελα να υπενθυμίσω μερικά ιστορικά δεδομένα.
Η Αρχή για την καταπολέμηση του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος ήταν κατά τη συστατική της πράξη, Αρχή μη ελεγχόμενη από την Κυβέρνηση. Λίγα χρόνια πριν, ο τότε Υπουργός των Οικονομικών, προφανώς στο πλαίσιο συλλογικής κυβερνητικής απόφασης, αποφάσισε ότι πρέπει να καταργηθεί η Αρχή και στη θέση της να δημιουργηθεί μια απλή επιτροπή, ως κρατική περίπου υπηρεσία, ελεγχόμενη απολύτως από τον Υπουργό των Οικονομικών. Τότε άλλαξε και ο επικεφαλής.
Θεωρήθηκε επίσης ορθά εκείνη την εποχή ότι, επειδή διερευνάτο συγκεκριμένη σκανδαλώδης υπόθεση από την Αρχή, της οποίας προΐστατο ο κ. Ζορμπάς, η υποβάθμισή της ήταν μία απόπειρα να υποβαθμιστούν και οι έρευνες ή να οδηγηθούν σε συγκεκριμένο αδιέξοδο. Δικαία τότε η αντίδραση της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης.
Θυμίζω ότι αυτή η επιτροπή δεν είχε καμία διοικητική και λειτουργική ανεξαρτησία. Όλα δε τα μέλη της διορίζονταν με απόφαση του Υπουργού των Οικονομικών, πλην του επικεφαλής, που επελέγετο με απόφαση του οικείου δικαστικού συμβουλίου.
Εάν έχω δίκιο σε αυτά, τα οποία υπερασπίζομαι, θα αποδειχθεί από τα στοιχεία που σε λίγο θα σας δώσω.
Παρά τις προσπάθειες του επικεφαλής της κρατικής πια επιτροπής, υποβαθμισμένης από την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, η Αρχή απέδωσε έργο το οποίο μας προβλημάτισε.
Το 3,5% των υποθέσεων που εισήχθησαν στην επιτροπή έφθασε στις εισαγγελικές αρχές για περαιτέρω έρευνα, όταν στο εξωτερικό οι ανεξάρτητες αρχές για την καταπολέμηση του βρώμικου χρήματος, αποστέλλουν το 20% περίπου των ερευνομένων υποθέσεων στις αρμόδιες εισαγγελικές αρχές. Στην Ελλάδα μόνο το 3,5% μετά το 2007. Το 40% των υποθέσεων που εισήχθησαν, τέθηκαν στο αρχείο και το 55% των υποθέσεων ήταν για πολλά χρόνια σε εκκρεμότητα.
Θα είχε ενδιαφέρον οποιοδήποτε κόμμα της Αντιπολίτευσης να ζητήσει από την επιτροπή για την καταπολέμηση του βρώμικου χρήματος, να του παρασχεθούν στοιχεία σχετικά με το ποιες υποθέσεις περιλαμβάνονται στο 50% των εκκρεμών υποθέσεων.
Αν μεν προβλημάτιζε μόνο εμάς η επίδοση της επιτροπής για το ξέπλυμα του βρώμικου χρήματος, θα σας έλεγα ότι είναι μικρό το κακό. Το θέμα είναι ότι προβληματίστηκε πάρα πολύ ο διεθνής περίγυρος και διεθνείς οργανώσεις, όπως η FIU και η FATF, με αποτέλεσμα μετά από εκθέσεις καταπέλτες, η ελληνική υπηρεσία και το ελληνικό κράτος να τεθούν υπό παρακολούθηση, με τον κίνδυνο να καταταγούμε στις χώρες «περιωπής» όπως το Αφγανιστάν και Ιράν σε ό,τι αφορά την καταπολέμηση της τρομοκρατίας ή την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος που σχετίζεται με το ξέπλυμα του βρώμικου χρήματος.
Η παρούσα Κυβέρνηση ανέλαβε την πρωτοβουλία να ανασυντάξει την κατάσταση. Συνεπής προς τις προηγούμενες δεσμεύσεις της διαμόρφωσε το συζητούμενο σήμερα θεσμικό πλαίσιο για την ίδρυση πράγματι Ανεξάρτητης Αρχής. Ο επικεφαλής ανώτατος δικαστικός λειτουργός επιλέγεται βεβαίως μετά από απόφαση του οικείου δικαστικού συμβουλίου. Τα μέλη των επιτροπών, όπως προσδιορίζονται στο συζητούμενο νομοσχέδιο, δεν μπορούν να διοριστούν από τους συναρμόδιους Υπουργούς εάν δεν υπάρξει ακρόαση στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας.
Θα μπορούσε να τεθεί το ερώτημα: «Ναι, αλλά στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας επικρατεί συγκεκριμένη πλειοψηφία». Η απάντησή μου είναι απολύτως αντίθετη με το συμπέρασμα που περικλείεται στο ερώτημα. Εάν τα μέλη της Αρχής υποχρεούνταν σε ακρόαση από την Επιτροπή των ΔΕΚΟ, τότε πιθανόν να ευσταθούσε το επιχείρημα ότι αποφασίζει απλώς η κυβερνητική πλειοψηφία.
Η Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας ποτέ δεν λειτούργησε με βάση τις αποφάσεις της κυβερνητικής πλειοψηφίας. Η Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας, για όσους έχουν συμμετάσχει ή συμμετέχουν σ’ αυτή, είναι γνωστό ότι αποφασίζει συνήθως ομοφώνως ή με ευρύτατη πλειοψηφία. Η αρχή της ευρύτερης δυνατής συναινέσεως εφαρμόζεται στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας και αυτή η αρχή θα εκφραστεί και κατά την ακρόαση των μελών που θα συγκροτήσουν την Αρχή για την καταπολέμηση του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος.
Υπάρχει ρητή πρόβλεψη ότι τα μέλη της Αρχής χαίρουν απόλυτης διοικητικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας. Δεν υπήρχε ανάλογη πρόβλεψη στο ν. 3691. Βεβαίως η Αρχή για την καταπολέμηση του βρώμικου χρήματος αποκτά ιδιαίτερες αρμοδιότητες, επίσης αποκτά ιδιαίτερο λειτουργικό και οργανωτικό εξοπλισμό καθώς και το αναγκαίο ανθρώπινο δυναμικό. Δεν θέλω να υπενθυμίσω παρά τις αντίθετες προβλέψεις του νόμου, ποιο ήταν το προσωπικό που υπηρετούσε στην υποβαθμισθείσα σε απλή επιτροπή καταπολέμησης του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος αρχή.
Η Αρχή για την καταπολέμηση του βρώμικου χρήματος αποτελείται από τρεις οργανικές μονάδες με καθήκοντα σαφώς προσδιορισμένα και με ιδιαίτερη εξουσία. Η πρώτη οργανική μονάδα είναι αυτή που διερευνά υποθέσεις σχετικές με τις χρηματοπιστωτικές ροές και ειδικότερα με τη δράση οργανωμένων κυκλωμάτων ή φυσικών ή νομικών προσώπων για το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος. Η δεύτερη οργανική μονάδα της Αρχής έχει ως μοναδικό στόχο την καταπολέμηση της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας σε συνεργασία και με διεθνείς οργανισμούς. Η τρίτη μονάδα -η καινοτομία- είναι αυτή η οποία ελέγχει το «πόθεν έσχες» των μη πολιτικών προσώπων.
Ήταν προσωπική και κυβερνητική δέσμευση, από την περασμένη άνοιξη, ότι τα ελεγκτικά όργανα του «πόθεν έσχες» θα αλλάξουν. Είχα ανακοινώσει κατά τη συζήτηση του ν. 3849 ότι θα αλλάξει και η αρχή που ελέγχει το «πόθεν έσχες» των πολιτικών προσώπων, ώστε να μην υπάρχει πλειοψηφία κοινοβουλευτικών παραγόντων και η Αρχή που ελέγχει το «πόθεν έσχες» όλων των υπολοίπων μη πολιτικών προσώπων, δικαστικών λειτουργών, επικεφαλής οργανισμών και τραπεζών, επικεφαλής Επιτροπών προμηθειών, των ιδιοκτητών Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης κ.ο.κ.
Η προβλεπόμενη από το ν. 3213 πενταμελής επιτροπή υπό αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου «βούλιαξε», διότι δεν είχε την αναγκαία οργανωτική, διοικητική και λειτουργική στήριξη, από το βάρος χιλιάδων δηλώσεων «πόθεν έσχες» οι οποίες ουσιαστικά ουδέποτε ελέγχονταν.
Η τρίτη οργανική μονάδα για τον έλεγχο του «πόθεν έσχες» θα έχει προσωπικό δεκαπέντε τουλάχιστον ατόμων και φυσικά τον αναγκαίο εξοπλισμό για να μπορεί να προχωρά σε αποτελεσματικό δειγματοληπτικό έλεγχο.
Νομίζω, κυρία και κύριοι συνάδελφοι, ότι κάνουμε ένα πρόσθετο βήμα στην αλυσίδα ενεργειών για την πάταξη της διαφθοράς και την εγκαθίδρυση κανόνων διαφάνειας στη δημόσια ζωή.
Κλείνω με την πρόσκληση σ’ όλους να ψηφίσουν όχι μόνο το νομοσχέδιο, αλλά και τις δύο τροπολογίες, ιδιαίτερα την τροπολογία, για τον επανέλεγχο των προς υπογραφή συμβάσεων, στις οποίες αντιστοιχεί διαγωνιστική διαδικασία όπου ανεδείχθη εταιρεία που με τη συμπεριφορά της έχει δημιουργήσει προβλήματα επαγγελματικής δεοντολογίας, όπως είναι η «SIEMENS». Είναι μια εξυγιαντική κίνηση.
Το τεταγμένο από το Σύνταγμα αρμόδιο δικαστήριο, δηλαδή το Ελεγκτικό Συνέδριο, σε επταμελή μείζονα σύνθεση ιδιαίτερης αξιοπιστίας θα επανελέγξει το διαγωνιστικό μέρος και την ανάδειξη αναδόχου σε έργα-προμήθειες του δημόσιου τομέα, για τον οποίο ανάδοχο έχουν δημιουργηθεί ερωτήματα δεοντολογίας εξαιτίας της συμπεριφοράς του.
Ελπίζω οι νομοτεχνικές βελτιώσεις να έχουν αναγνωστεί από τους συναδέλφους, διότι σ’ αυτές περιλαμβάνονται παρατηρήσεις και προτάσεις, συναδέλφων, που διατυπώθηκαν ήδη κατά την Κοινοβουλευτική Επιτροπή, αλλά και στην Ολομέλεια.
Ευχαριστώ πολύ.