ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΚΑΣΤΑΝΙΔΗΣ (Υπουργός Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων): Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, θέλω να καλωσορίσω στο ελληνικό Κοινοβούλιο τους συναδέλφους και τις συναδέλφισσες που για πρώτη φορά εκλέγονται και να τους ευχηθώ καλό και δημιουργικό έργο.
Στους παλαιότερους που επανεκλέχτηκαν, με την εμπειρία και τη σοφία τους εύχομαι να συμβάλουν σ’ ένα γόνιμο και δημιουργικό κοινοβουλευτικό διάλογο και στην αναβάθμιση του έργου της Κυβέρνησης.
Επιτρέψτε μου να εκφράσω από το Βήμα αυτό την οφειλόμενη από εμένα προς τους πολίτες της Θεσσαλονίκης βαθειά ευγνωμοσύνη, γιατί χρόνια τώρα εκφράζουν τη στήριξή τους στο πρόσωπό μου.
Στους παλαιότερους που επανεκλέχτηκαν, με την εμπειρία και τη σοφία τους εύχομαι να συμβάλουν σ’ ένα γόνιμο και δημιουργικό κοινοβουλευτικό διάλογο και στην αναβάθμιση του έργου της Κυβέρνησης.
Επιτρέψτε μου να εκφράσω από το Βήμα αυτό την οφειλόμενη από εμένα προς τους πολίτες της Θεσσαλονίκης βαθειά ευγνωμοσύνη, γιατί χρόνια τώρα εκφράζουν τη στήριξή τους στο πρόσωπό μου.
Θέλω να σας ευχαριστήσω, κύριε Πρόεδρε, γιατί με τη συνεννόησή μας ζητήσατε από τον κ. Δένδια, αν ήθελε, να ομιλήσει μετά. Είναι οφειλόμενο χρέος της Συμπολίτευσης προς την Αντιπολίτευση ώστε να μπορεί να απαντά στο χρόνο που πρέπει, με τα στελέχη εκείνα που έχουν τη δυνατότητα, λόγω των θέσεων που κατείχαν, να μιλήσουν ειδικότερα.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, γνωρίζετε ότι το Υπουργείο Δικαιοσύνης μετονομάστηκε σε Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Είναι προφανές ότι μετατρέπεται στο φορέα της εκτελεστικής εξουσίας που, πέραν των παραδοσιακών αρμοδιοτήτων του σχετικά με τη δικαιοσύνη και όσους υπηρετούν τη δικαιοσύνη, αναλαμβάνει και αρμοδιότητες σχετικές με τη διαφάνεια.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, γνωρίζετε ότι το Υπουργείο Δικαιοσύνης μετονομάστηκε σε Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Είναι προφανές ότι μετατρέπεται στο φορέα της εκτελεστικής εξουσίας που, πέραν των παραδοσιακών αρμοδιοτήτων του σχετικά με τη δικαιοσύνη και όσους υπηρετούν τη δικαιοσύνη, αναλαμβάνει και αρμοδιότητες σχετικές με τη διαφάνεια.
Η ευθύνη μας είναι να οργανώσουμε και να εποπτεύσουμε όλο το θεσμικό πλαίσιο για την εγκαθίδρυση κανόνων διαφάνειας στη δημόσια ζωή. Πρόσθετη ευθύνη μας είναι να διευρύνουμε και να προστατεύσουμε με τρόπο αποτελεσματικό τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ατομικές ελευθερίες. Όσο το πράττουμε, δηλαδή όσο διευρύνουμε τα ατομικά δικαιώματα και τις ελευθερίες, τόσο περισσότερο εμβαθύνουμε τη Δημοκρατία και ενισχύουμε την ποιότητά της υπέρ των πολιτών.
Σχετικά με τη δικαιοσύνη, τρεις είναι οι βασικές αρχές μας. Θέλουμε να της αποδώσουμε το κύρος που της αναλογεί. Θέλουμε να της προσδώσουμε την πραγματική ανεξαρτησία που της αναγνωρίζει η ίδια η συνταγματική διάκριση των εξουσιών. Και το σκέλος της ανεξαρτησίας δεν είναι απλώς μία τυπική διακήρυξη Υπουργού Δικαιοσύνης τυπική διακήρυξη της Κυβέρνησης, αλλά ουσιαστική διακήρυξη που θα υποστηριχθεί με συγκεκριμένα μέτρα, όπως αυτά που αμέσως θα ανακοινώσω.
Πρώτον, θέλουμε να αλλάξουμε τον τρόπο επιλογής της ηγεσίας των ανωτάτων δικαστηρίων της χώρας. Ήδη το ανακοίνωσε ο Πρωθυπουργός κατά την ανάγνωση των Προγραμματικών Δηλώσεων. Θα ήταν ευχής έργον εάν όλοι μαζί μπορούσαμε αυτό να το συμφωνήσουμε στα πλαίσια της αναθεώρησης του Συντάγματος. Όμως, η αναθεώρηση του Συντάγματος το νωρίτερο που μπορεί να εκκινήσει ως διαδικασία είναι το 2013. Μπορούμε, όμως, υπό το ισχύον συνταγματικό καθεστώς να κάνουμε σοβαρές μεταβολές, παρότι στο τέλος το δικαίωμα θα είναι, τη προτάσει του Υπουργού Δικαιοσύνης, δικαίωμα του Υπουργικού Συμβουλίου.
Ωστόσο, μπορούμε να προκαλέσουμε σοβαρές μεταβολές στο στάδιο πριν από την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, με την εμπλοκή της Βουλής και μάλιστα με τρόπο ο οποίος να εξασφαλίζει κατά το δυνατόν τη μεγαλύτερη διακομματική συνεννόηση και συναίνεση.
Άρα, λοιπόν, η εμπλοκή της Βουλής πριν από την επιλογή των ανωτάτων δικαστικών λειτουργών που θα καταλάβουν θέσεις στα ανώτατα δικαστήρια της χώρας, σε ένα πλαίσιο κατά το δυνατόν μεγαλύτερης διακομματικής συνεννόησης, είναι μία τομή που επιχειρεί να αποσυνδέσει τη δικαιοσύνη -κυρίως την ηγεσία της δικαιοσύνης- από τον ασφυκτικό έλεγχο της εκάστοτε κυβέρνησης.
Ωστόσο, μπορούμε να προκαλέσουμε σοβαρές μεταβολές στο στάδιο πριν από την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, με την εμπλοκή της Βουλής και μάλιστα με τρόπο ο οποίος να εξασφαλίζει κατά το δυνατόν τη μεγαλύτερη διακομματική συνεννόηση και συναίνεση.
Άρα, λοιπόν, η εμπλοκή της Βουλής πριν από την επιλογή των ανωτάτων δικαστικών λειτουργών που θα καταλάβουν θέσεις στα ανώτατα δικαστήρια της χώρας, σε ένα πλαίσιο κατά το δυνατόν μεγαλύτερης διακομματικής συνεννόησης, είναι μία τομή που επιχειρεί να αποσυνδέσει τη δικαιοσύνη -κυρίως την ηγεσία της δικαιοσύνης- από τον ασφυκτικό έλεγχο της εκάστοτε κυβέρνησης.
Δεύτερον, η ενίσχυση της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης έχει ακόμα μεγαλύτερη σημασία, όταν προστατεύουμε και διασφαλίζουμε αυτό που εμείς οι νομικοί ονομάζουμε εσωτερική ανεξαρτησία της δικαιοσύνης.
Η εσωτερική ανεξαρτησία της δικαιοσύνης μπορεί να επιτευχθεί –και αυτό θα το επιδιώξουμε με κάθε τρόπο- αν εξασφαλίσουμε με τις ανάλογες νομοθετικές προβλέψεις κανονικά, σταθερά, μόνιμα και αντικειμενικά κριτήρια που θα χρησιμοποιούνται για κάθε υπηρεσιακή μεταβολή των δικαστικών λειτουργών. Επιπροσθέτως δε, όταν θα αποφασίζονται οι υπηρεσιακές μεταβολές, θα επιβάλλεται η ειδικώς αιτιολογημένη απόφαση των ανωτάτων δικαστικών συμβουλίων.
Η εσωτερική ανεξαρτησία της δικαιοσύνης μπορεί να επιτευχθεί –και αυτό θα το επιδιώξουμε με κάθε τρόπο- αν εξασφαλίσουμε με τις ανάλογες νομοθετικές προβλέψεις κανονικά, σταθερά, μόνιμα και αντικειμενικά κριτήρια που θα χρησιμοποιούνται για κάθε υπηρεσιακή μεταβολή των δικαστικών λειτουργών. Επιπροσθέτως δε, όταν θα αποφασίζονται οι υπηρεσιακές μεταβολές, θα επιβάλλεται η ειδικώς αιτιολογημένη απόφαση των ανωτάτων δικαστικών συμβουλίων.
Τρίτον, θα επιστρέψουμε στο καθεστώς του αυτοδιοίκητου των δικαστηρίων. Δεν είναι δυνατόν, όταν ομιλούμε για την ανεξαρτησία, να μην επιλέγουν στην ολομέλειά τους οι δικαστές αυτούς που θα ηγηθούν και θα προΐστανται του δικαστηρίου στο οποίο ανήκουν.
Πολύ σύντομα, λοιπόν και μετά από διάλογο τόσο με την ηγεσία των ανωτάτων δικαστηρίων όσο και με τις διάφορες ενώσεις των δικαστικών λειτουργών –προσθέτω σε συνεργασία και με τους δικηγορικούς συλλόγους της χώρας- θα ανακοινώσουμε συγκεκριμένα πώς θα επανέλθει το αυτοδιοίκητο. Διότι μαζί με την επαναφορά του αυτοδιοίκητου, θέλουμε να αποτρέψουμε κάθε πιθανότητα «παραταξιοποίησης» στις εκλογές για την ανάδειξη προϊσταμένων σε κάθε δικαστήριο.
Πολύ σύντομα, λοιπόν και μετά από διάλογο τόσο με την ηγεσία των ανωτάτων δικαστηρίων όσο και με τις διάφορες ενώσεις των δικαστικών λειτουργών –προσθέτω σε συνεργασία και με τους δικηγορικούς συλλόγους της χώρας- θα ανακοινώσουμε συγκεκριμένα πώς θα επανέλθει το αυτοδιοίκητο. Διότι μαζί με την επαναφορά του αυτοδιοίκητου, θέλουμε να αποτρέψουμε κάθε πιθανότητα «παραταξιοποίησης» στις εκλογές για την ανάδειξη προϊσταμένων σε κάθε δικαστήριο.
Τέταρτον, πολύ σημαντικό για εμάς είναι να επαναθεωρήσουμε, για την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης συνολικά, για την εσωτερική ανεξαρτησία των δικαστικών λειτουργών, τον τρόπο με τον οποίο διδάσκονται οι σπουδαστές στην Εθνική Σχολή Δικαστών.
Άρα, λοιπόν, μία από τις βασικές μας προτεραιότητες θα είναι η αναδιοργάνωση του τρόπου διοίκησης και του περιεχομένου της διδασκαλίας στην Εθνική Σχολή Δικαστών.
Και για να το κάνω σαφέστερο αυτό, θα ήθελα να σας περιγράψω το σήμερα συγκριτικά μ’ αυτό που θέλουμε να επιτύχουμε αύριο. Οι φοιτώντες στην Εθνική Σχολή Δικαστών διδάσκονται κυρίως το πνεύμα της απόλυτης αφοσίωσης στη νομολογία του Αρείου Πάγου. Οι δικαστές οφείλουν να διδάσκονται το πνεύμα της απόλυτης αφοσίωσης στη συνείδησή τους και στο νόμο.
Άρα, λοιπόν, μία από τις βασικές μας προτεραιότητες θα είναι η αναδιοργάνωση του τρόπου διοίκησης και του περιεχομένου της διδασκαλίας στην Εθνική Σχολή Δικαστών.
Και για να το κάνω σαφέστερο αυτό, θα ήθελα να σας περιγράψω το σήμερα συγκριτικά μ’ αυτό που θέλουμε να επιτύχουμε αύριο. Οι φοιτώντες στην Εθνική Σχολή Δικαστών διδάσκονται κυρίως το πνεύμα της απόλυτης αφοσίωσης στη νομολογία του Αρείου Πάγου. Οι δικαστές οφείλουν να διδάσκονται το πνεύμα της απόλυτης αφοσίωσης στη συνείδησή τους και στο νόμο.
Ο δεύτερος άξονας δράσης για τη δικαιοσύνη είναι η βελτίωση των όρων απονομής της δικαιοσύνης. Κυρίως μας ενδιαφέρει η ταχύτητα στην απονομή της δικαιοσύνης. Οι πολίτες ταλαιπωρούνται σε ένα καθεστώς ουσιαστικά αρνησιδικίας. Η δικαιοσύνη είναι «πνιγμένη» σε υπερφορτωμένα πινάκια. Προσθέστε, σας παρακαλώ, ότι η χώρα μας έχει συνεχείς καταδίκες από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για υπερβολικές καθυστερήσεις στις διεξαγόμενες δίκες, στην έκδοση τελικού δικαστικού αποτελέσματος. Αντιλαμβάνεστε ότι αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί. Γι’ αυτό ακριβώς, υπηρετώντας την αρχή ότι η δικαιοσύνη πρέπει να απονέμεται ταχέως, υπηρετώντας την αρχή ότι πρέπει να βελτιωθούν οι όροι απονομής της δικαιοσύνης, η Κυβέρνηση θα επιχειρήσει πρώτον, να δημιουργήσει σταδιακά, με προγραμματισμό, αλλά σε ένα χρόνο εύλογο, δικαστική αστυνομία σε όλες τις μεγάλες εισαγγελίες της χώρας. Έχει σημασία η ποιότητα της προκαταρκτικής εξέτασης, ακόμα και της προανάκρισης, και αυτό βεβαίως θα διευκολύνει και αστυνομικούς υπαλλήλους να ασχοληθούν με τα πραγματικά τους καθήκοντα.
Δεύτερον, θα προχωρήσουμε -το ανακοίνωσε και ο Πρωθυπουργός- στην ευρεία αποποινικοποίηση αδικημάτων ήσσονος σημασίας που σήμερα απασχολούν υπερφορτωμένα πινάκια.
Επίσης, θα πρέπει να ενισχύσουμε τους θεσμούς εξωδικαστικού συμβιβασμού, όπως γίνεται σε όλες τις χώρες της Ευρώπης και στους προηγμένους νομικούς πολιτισμούς. Είναι αλήθεια ότι στον τόπο μας επικρατεί συνείδηση δικομανίας, αλλά θα χρειαστεί υπερπροσπάθεια από όλους μας και κυρίως από το Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ώστε να καταστεί σαφές ότι μία από τις βασικές αρχές αποσυμφόρησης των πινακίων, μία από τις βασικές αρχές που μπορεί να διευκολύνει την ταχεία απονομή της δικαιοσύνης είναι η διαμόρφωση αξιόπιστων θεσμών εξωδικαστικού συμβιβασμού.
Προσθέτω ότι θα κινηθούμε ταχέως προς την κάλυψη των κενών οργανικών θέσεων των δικαστικών λειτουργών και, σε συνδυασμό με τα δημοσιονομικά μεγέθη, θα δούμε μία σταδιακή στο μέλλον αύξηση των οργανικών θέσεων, όχι μόνο των δικαστικών ή των εισαγγελικών λειτουργών, αλλά και των θέσεων των γραμματειών, διότι είναι σαφές ότι αυτό επιβάλλει η ενασχόληση με το μεγάλο όγκο των δικογραφιών που έχουν να διεκπεραιώσουν τα δικαστήριά μας.
Επίσης, θα πρέπει να ενισχύσουμε τους θεσμούς εξωδικαστικού συμβιβασμού, όπως γίνεται σε όλες τις χώρες της Ευρώπης και στους προηγμένους νομικούς πολιτισμούς. Είναι αλήθεια ότι στον τόπο μας επικρατεί συνείδηση δικομανίας, αλλά θα χρειαστεί υπερπροσπάθεια από όλους μας και κυρίως από το Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ώστε να καταστεί σαφές ότι μία από τις βασικές αρχές αποσυμφόρησης των πινακίων, μία από τις βασικές αρχές που μπορεί να διευκολύνει την ταχεία απονομή της δικαιοσύνης είναι η διαμόρφωση αξιόπιστων θεσμών εξωδικαστικού συμβιβασμού.
Προσθέτω ότι θα κινηθούμε ταχέως προς την κάλυψη των κενών οργανικών θέσεων των δικαστικών λειτουργών και, σε συνδυασμό με τα δημοσιονομικά μεγέθη, θα δούμε μία σταδιακή στο μέλλον αύξηση των οργανικών θέσεων, όχι μόνο των δικαστικών ή των εισαγγελικών λειτουργών, αλλά και των θέσεων των γραμματειών, διότι είναι σαφές ότι αυτό επιβάλλει η ενασχόληση με το μεγάλο όγκο των δικογραφιών που έχουν να διεκπεραιώσουν τα δικαστήριά μας.
Η τρίτη βασική αρχή της Κυβερνήσεως είναι ότι θα δώσουμε ξανά τη δέουσα σημασία στις ανεξάρτητες αρχές, αρχή την οποία ανακοίνωσε κατά την ανάγνωση των Προγραμματικών Δηλώσεων ο Πρωθυπουργός.
Όπως γνωρίζετε, τα τελευταία χρόνια οι ανεξάρτητες αρχές ταλαιπωρήθηκαν στη σχέση τους με την εκτελεστική εξουσία και ορισμένες από αυτές αμφισβητήθηκαν. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, σε μία τουλάχιστον περίπτωση, είχαμε λόγω της συγκρούσεως με την κυβέρνηση και παραίτηση. Μιλάω για την Ανεξάρτητη Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων.
Η Κυβέρνηση θα αποδώσει τη σημασία που πρέπει, ενισχύοντας το ρόλο των ανεξάρτητων αρχών, διότι οι ανεξάρτητες αρχές αποτελούν βασικό εγγυητή των ατομικών ελευθεριών και των δικαιωμάτων των πολιτών. Αυτό δεν σημαίνει εκχώρηση κυβερνητικής ευθύνης, όπως ισχυρίζονται ορισμένοι. Η Κυβέρνηση έχει ισχυρή εντολή, γνωρίζει τα καθήκοντά της, λειτουργεί και θα λειτουργήσει σύμφωνα με το νόμο υπέρ των πολιτών και της δημοκρατίας, αλλά οι ανεξάρτητες αρχές και ο αναβαθμισμένος ρόλος τους είναι περαιτέρω εγγύηση για την προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών.
Επ’ ευκαιρία της γενικής διατύπωσης, ειδικότερα θα ενισχυθεί από την ηγεσία του Υπουργείου Δικαιοσύνης τόσο ο ρόλος της Ανεξάρτητης Αρχής Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών όσο και ο ρόλος της Ανεξάρτητης Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων. Στην Ανεξάρτητη Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων θα επανέλθει η συλλογή και η επεξεργασία πλήρως, στο σύνολό τους, των στοιχείων που αφορούν τα προσωπικά δεδομένα και απ’ αυτόν τον έλεγχο της ανεξάρτητης αρχής δεν μπορούν να εκφύγουν ούτε οι κάμερες κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων.
Όπως γνωρίζετε, τα τελευταία χρόνια οι ανεξάρτητες αρχές ταλαιπωρήθηκαν στη σχέση τους με την εκτελεστική εξουσία και ορισμένες από αυτές αμφισβητήθηκαν. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, σε μία τουλάχιστον περίπτωση, είχαμε λόγω της συγκρούσεως με την κυβέρνηση και παραίτηση. Μιλάω για την Ανεξάρτητη Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων.
Η Κυβέρνηση θα αποδώσει τη σημασία που πρέπει, ενισχύοντας το ρόλο των ανεξάρτητων αρχών, διότι οι ανεξάρτητες αρχές αποτελούν βασικό εγγυητή των ατομικών ελευθεριών και των δικαιωμάτων των πολιτών. Αυτό δεν σημαίνει εκχώρηση κυβερνητικής ευθύνης, όπως ισχυρίζονται ορισμένοι. Η Κυβέρνηση έχει ισχυρή εντολή, γνωρίζει τα καθήκοντά της, λειτουργεί και θα λειτουργήσει σύμφωνα με το νόμο υπέρ των πολιτών και της δημοκρατίας, αλλά οι ανεξάρτητες αρχές και ο αναβαθμισμένος ρόλος τους είναι περαιτέρω εγγύηση για την προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών.
Επ’ ευκαιρία της γενικής διατύπωσης, ειδικότερα θα ενισχυθεί από την ηγεσία του Υπουργείου Δικαιοσύνης τόσο ο ρόλος της Ανεξάρτητης Αρχής Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών όσο και ο ρόλος της Ανεξάρτητης Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων. Στην Ανεξάρτητη Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων θα επανέλθει η συλλογή και η επεξεργασία πλήρως, στο σύνολό τους, των στοιχείων που αφορούν τα προσωπικά δεδομένα και απ’ αυτόν τον έλεγχο της ανεξάρτητης αρχής δεν μπορούν να εκφύγουν ούτε οι κάμερες κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, υπάρχουν και άλλες ειδικότερες πρωτοβουλίες τις οποίες θα αναλάβουμε.
Ένας σοβαρός παράγοντας προβλημάτων είναι η καταθλιπτική κατάσταση των καταστημάτων κράτησης σε όλη τη χώρα, ένας απίστευτος υπερπληθυσμός, δυσανάλογα μεγάλος για τις δυνατότητες των καταστημάτων κράτησης, με συνθήκες εξαθλίωσης των κρατουμένων, με όρους διαβίωσης που δεν ταιριάζουν στα ανθρώπινα δικαιώματα και στην ανθρώπινη υπόσταση.
Κατά καιρούς -όχι μόνο από την τελευταία κυβέρνηση, αλλά και από προηγούμενες κυβερνήσεις- ανακοινώθηκαν και ελήφθησαν μέτρα αποσυμφόρησης των φυλακών, αλλά ήταν πάντοτε μέτρα προσωρινά, χωρίς αποτέλεσμα διαρκές. Τα αποτελέσματα ήταν μόνο περιστασιακά.
Παραδείγματος χάρη, ένα μεγάλο πρόβλημα είναι ότι περίπου το 30%, ίσως και λίγο παραπάνω, των κρατουμένων στα διάφορα καταστήματα κράτησης, όπως και στα αστυνομικά κρατητήρια, είναι υπόδικοι. Ο καθηγητής Κουράκης μόλις προχθές κατέθεσε μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία.
Το πρώτο στοιχείο που κατέθεσε είναι ότι το 30% των όρων προσωρινής κράτησης μετατρέπεται σε περιοριστικούς, τελικά, όρους και ότι το 20% των κατηγοριών μετατρέπεται από κακούργημα σε πλημμέλημα. Και όμως, φανταστείτε ότι το 30%-40% -είναι κάπου στη μέση- αυτών που γεμίζουν τις φυλακές είναι υπόδικοι και όχι κατάδικοι.
Θα χρειαστούμε -και θα ανακοινώσουμε τις επόμενες μέρες- την ίδρυση μιας επιτροπής νομικών υψηλότατου κύρους, οι οποίοι θα μας υποδείξουν τον τρόπο –θέλουμε να έχουμε διάλογο- με τον οποίο θα αλλάξει το άρθρο 282 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Θα προβλεφθούν διαφορετικοί όροι για την προσωρινή κράτηση, για την υποδικία, προκειμένου να υπάρξει ένα μόνιμο μέτρο αποσυμφόρησης των φυλακών.Άρα, το καθεστώς προσωρινής κράτησης θα αναθεωρηθεί με προτάσεις που θα διατυπώσει επιτροπή νομικών υψηλού κύρους.
Επίσης, θα δώσουμε μεγάλη έμφαση στην εφαρμογή των εναλλακτικών ποινών. Εναλλακτική ποινή είναι παραδείγματος χάρη η προσφορά κοινωφελούς εργασίας. Παρότι σταδιακά και από την προηγούμενη Κυβέρνηση του ΠΑ.ΣΟ.Κ. εισήχθησαν μέτρα εναλλακτικών ποινών, δεν εφαρμόστηκαν.
Οι στερητικές της ελευθερίας ποινές, οι οποίες είναι μικρές, οδηγούν, όμως, ανθρώπους στις φυλακές, μπορεί να μετατραπούν σε ποινές εναλλακτικές, όπως η προσφορά κοινωφελούς εργασίας κάτω από συγκεκριμένες εγγυήσεις. Και αυτό θα βοηθήσει και στη βελτίωση του ποινικού δικονομικού μας συστήματος, στον εξανθρωπισμό, κυρίως, του σωφρονιστικού μας συστήματος.
Ένας σοβαρός παράγοντας προβλημάτων είναι η καταθλιπτική κατάσταση των καταστημάτων κράτησης σε όλη τη χώρα, ένας απίστευτος υπερπληθυσμός, δυσανάλογα μεγάλος για τις δυνατότητες των καταστημάτων κράτησης, με συνθήκες εξαθλίωσης των κρατουμένων, με όρους διαβίωσης που δεν ταιριάζουν στα ανθρώπινα δικαιώματα και στην ανθρώπινη υπόσταση.
Κατά καιρούς -όχι μόνο από την τελευταία κυβέρνηση, αλλά και από προηγούμενες κυβερνήσεις- ανακοινώθηκαν και ελήφθησαν μέτρα αποσυμφόρησης των φυλακών, αλλά ήταν πάντοτε μέτρα προσωρινά, χωρίς αποτέλεσμα διαρκές. Τα αποτελέσματα ήταν μόνο περιστασιακά.
Παραδείγματος χάρη, ένα μεγάλο πρόβλημα είναι ότι περίπου το 30%, ίσως και λίγο παραπάνω, των κρατουμένων στα διάφορα καταστήματα κράτησης, όπως και στα αστυνομικά κρατητήρια, είναι υπόδικοι. Ο καθηγητής Κουράκης μόλις προχθές κατέθεσε μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία.
Το πρώτο στοιχείο που κατέθεσε είναι ότι το 30% των όρων προσωρινής κράτησης μετατρέπεται σε περιοριστικούς, τελικά, όρους και ότι το 20% των κατηγοριών μετατρέπεται από κακούργημα σε πλημμέλημα. Και όμως, φανταστείτε ότι το 30%-40% -είναι κάπου στη μέση- αυτών που γεμίζουν τις φυλακές είναι υπόδικοι και όχι κατάδικοι.
Θα χρειαστούμε -και θα ανακοινώσουμε τις επόμενες μέρες- την ίδρυση μιας επιτροπής νομικών υψηλότατου κύρους, οι οποίοι θα μας υποδείξουν τον τρόπο –θέλουμε να έχουμε διάλογο- με τον οποίο θα αλλάξει το άρθρο 282 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Θα προβλεφθούν διαφορετικοί όροι για την προσωρινή κράτηση, για την υποδικία, προκειμένου να υπάρξει ένα μόνιμο μέτρο αποσυμφόρησης των φυλακών.Άρα, το καθεστώς προσωρινής κράτησης θα αναθεωρηθεί με προτάσεις που θα διατυπώσει επιτροπή νομικών υψηλού κύρους.
Επίσης, θα δώσουμε μεγάλη έμφαση στην εφαρμογή των εναλλακτικών ποινών. Εναλλακτική ποινή είναι παραδείγματος χάρη η προσφορά κοινωφελούς εργασίας. Παρότι σταδιακά και από την προηγούμενη Κυβέρνηση του ΠΑ.ΣΟ.Κ. εισήχθησαν μέτρα εναλλακτικών ποινών, δεν εφαρμόστηκαν.
Οι στερητικές της ελευθερίας ποινές, οι οποίες είναι μικρές, οδηγούν, όμως, ανθρώπους στις φυλακές, μπορεί να μετατραπούν σε ποινές εναλλακτικές, όπως η προσφορά κοινωφελούς εργασίας κάτω από συγκεκριμένες εγγυήσεις. Και αυτό θα βοηθήσει και στη βελτίωση του ποινικού δικονομικού μας συστήματος, στον εξανθρωπισμό, κυρίως, του σωφρονιστικού μας συστήματος.
Τέλος, κύριε Πρόεδρε –και με αυτό θα κλείσω- θα αποδώσουμε πολύ μεγάλη σημασία στη θεσμική θωράκιση του πολιτικού μας συστήματος και της δημόσιας ζωής με μέτρα διαφάνειας. Από το νόμο περί ευθύνης Υπουργών μέχρι την αλλαγή του συστήματος προμηθειών και έργων στο δημόσιο τομέα. Χαρακτηριστικά μόνο θα αναφέρω ότι υπάρχουν κοινοβουλευτικές διαδικασίες, αλλά και στοιχεία του νόμου περί ευθύνης Υπουργών που μπορεί να αλλάξουν μετά από δημόσιο διάλογο. Θα επιδιώξουμε το διάλογο με το σύνολο της Αντιπολίτευσης, προκειμένου να βρούμε τις λύσεις εκείνες, ώστε να αποκατασταθεί η σχέση εμπιστοσύνης των πολιτών προς την πολιτική και προς το ελληνικό Κοινοβούλιο. Για να μην έχει την αίσθηση ο Έλληνας πολίτης ότι οι Υπουργοί ή η οι Υφυπουργοί διαφεύγουν οποιουδήποτε ελέγχου.
Επίσης, θα υπάρξουν ρυθμίσεις για τη θεσμική θωράκιση της ίδιας της πολιτικής ζωής σε ό,τι αφορά τις χρηματοδοτήσεις, δηλαδή τον έλεγχο του «μαύρου» πολιτικού χρήματος, τη διαφάνεια στην χρηματοδότηση των πολιτικών Κομμάτων και, όπως σας είπα, τον έλεγχο των δημοσίων έργων και προμηθειών.
Επίσης, θα υπάρξουν ρυθμίσεις για τη θεσμική θωράκιση της ίδιας της πολιτικής ζωής σε ό,τι αφορά τις χρηματοδοτήσεις, δηλαδή τον έλεγχο του «μαύρου» πολιτικού χρήματος, τη διαφάνεια στην χρηματοδότηση των πολιτικών Κομμάτων και, όπως σας είπα, τον έλεγχο των δημοσίων έργων και προμηθειών.
Κατά το Σύνταγμα, όπως ξέρετε, το Ελεγκτικό Συνέδριο, μετά την τροποποίηση του 2001, είναι το ανώτατο δικαστήριο που έχει την ευθύνη του ελέγχου των μεγάλων συμβάσεων προμηθειών ή άλλων αναθέσεων. Παρά το γεγονός ότι προβλέπεται από το Σύνταγμα, ουδέποτε μέχρι τώρα κατέστη υποχρεωτικός ο έλεγχος των μεγάλων συμβάσεων προμηθειών, ανήκε στη διακριτική ευχέρεια κάποιου Υπουργού το αν θα απέστελνε στο Ελεγκτικό Συνέδριο τον έλεγχο των μεγάλων συμβάσεων.
Εμείς, λοιπόν, θα αποδώσουμε υποχρεωτικά όλες τις μεγάλες συμβάσεις στον έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Μάλιστα, με διεύρυνση του αντικειμένου –και όχι μόνο στον προληπτικό έλεγχο νομιμότητας. Θα δημοσιοποιούμε τις πράξεις αναθέσεων, συμβάσεων είτε στο τελικό στάδιο είτε στη φάση της προδικασίας στο διαδίκτυο, ώστε να μπορεί οποιοσδήποτε πολίτης ή φορέας να ελέγχει και θα θεσμοθετήσουμε, επίσης, στάδιο δημόσιας διαβούλευσης ενώπιον της αναθέτουσας αρχής, όταν πρόκειται να γίνει μια προκήρυξη προμήθειας, ανάθεσης ή χρηματοδότησης.
Εμείς, λοιπόν, θα αποδώσουμε υποχρεωτικά όλες τις μεγάλες συμβάσεις στον έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Μάλιστα, με διεύρυνση του αντικειμένου –και όχι μόνο στον προληπτικό έλεγχο νομιμότητας. Θα δημοσιοποιούμε τις πράξεις αναθέσεων, συμβάσεων είτε στο τελικό στάδιο είτε στη φάση της προδικασίας στο διαδίκτυο, ώστε να μπορεί οποιοσδήποτε πολίτης ή φορέας να ελέγχει και θα θεσμοθετήσουμε, επίσης, στάδιο δημόσιας διαβούλευσης ενώπιον της αναθέτουσας αρχής, όταν πρόκειται να γίνει μια προκήρυξη προμήθειας, ανάθεσης ή χρηματοδότησης.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, θα εργαστούμε σκληρά, θα εργαστώ μαζί με τον συνεργάτη μου κ. Κατσιφάρα, τον Υφυπουργό, πολύ σκληρά, όχι μόνο για την ανασυγκρότηση της δικαιοσύνης, αλλά και για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης μεταξύ πολιτικής και πολιτών.
Ζητούμε να μας κρίνετε σε κάθε μας βήμα. Σας παρακαλώ να γνωρίζετε ότι δεν δεσμευόμαστε από τίποτε άλλο, παρά μόνο από τη συνείδησή μας και από το προγραμματικό πλαίσιο του ΠΑ.ΣΟ.Κ., το οποίο ο ελληνικός λαός ενέκρινε.
Ζητούμε να μας κρίνετε σε κάθε μας βήμα. Σας παρακαλώ να γνωρίζετε ότι δεν δεσμευόμαστε από τίποτε άλλο, παρά μόνο από τη συνείδησή μας και από το προγραμματικό πλαίσιο του ΠΑ.ΣΟ.Κ., το οποίο ο ελληνικός λαός ενέκρινε.
Σας παρακαλώ, δεχθείτε τη διαβεβαίωσή μου όλα τα Κόμματα της Αντιπολίτευσης και εσείς συνάδελφοι, ότι θέλουμε να επιδιώξουμε τη μεγαλύτερη δυνατή συναίνεση σε κάθε μας βήμα. Δεν θα αγνοήσουμε τις υποδείξεις σας. Αντιθέτως, θα επιδιώξουμε τις γόνιμες παρατηρήσεις σας. Κάθε πρόταση που αφορά, είτε την ανεξαρτησία και την ενίσχυση της δικαιοσύνης είτε την ενίσχυση της διαφάνειας, θα την υιοθετήσουμε, γιατί πιστεύουμε ότι αλλάζει καλύτερα ο τόπος, όταν είναι πολυσύνθετη η δυναμική των αλλαγών.
Σας ευχαριστώ πολύ.
Σας ευχαριστώ πολύ.