Τα τελευταία χρόνια ισχυροποιείται διεθνώς η εντύπωση ότι η τρομοκρατία σχετίζεται κυρίως με τον ισλαμικό φανατισμό. Είναι αλήθεια ότι στην καθημερινή ζωή αρκετών περιοχών του πλανήτη εγκαταστάθηκε μετά το 2001 ως τρόμος η δράση ακραίων ισλαμιστικών οργανώσεων. Οι οργανώσεις αυτές κατάφεραν να μετατρέψουν την τρομοκρατία σε ένα είδος ασύμμετρου πολέμου και απειλής, που είναι δύσκολο να αντιμετωπισθεί με όλα τα γνωστά αντιτρομοκρατικά μέσα, αφού ο τρομοκράτης είναι αποφασισμένος να προσφερθεί σε εξατομικευμένη θυσία.
**Παρότι ο μεγάλος αριθμός των τρομοκρατικών ενεργειών προέρχεται την περίοδο αυτή από φονταμενταλιστικές ισλαμικές οργανώσεις, θα ήταν λάθος να συναχθεί το συμπέρασμα ότι αποτελεί εγγενές στοιχείο του ισλαμικού δόγματος η παραγωγή τρομοκρατίας. Το ερμηνευτικό σχήμα του Χάτιγκτον δεν ισχύει στην προκειμένη περίπτωση.
Η εξήγηση του φαινομένου πρέπει να αναζητηθεί σε άλλους λόγους. Η τρομοκρατία έχει βαθύ ιστορικό παρελθόν, ανάγεται σε πολλαπλές πολιτισμικές, εθνικές ή θρησκευτικές ταυτότητες και εξηγείται από ποικίλους ιστορικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς λόγους.
**Το τρομοκρατικό φαινόμενο μπορεί να αντιμετωπισθεί μόνον αν αντιμετωπισθούν οι αιτίες που το παράγουν. Η αποκατάσταση της δικαιοσύνης στις παγκόσμιες σχέσεις, ο σεβασμός του δικαιώματος του εθνικού αυτοκαθορισμού, η αποκατάσταση μιας πιο ισορροπημένης σχέσης μεταξύ των συμφερόντων των ισχυρών και των πιο αδύνατων, αποτελούν παράγοντες που μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στη σταδιακή καταπολέμηση και της τρομοκρατίας.
**Οι ισχυροί του κόσμου θα ήταν πολλαπλασίως χρήσιμοι στη διεθνή κοινότητα και ο αγώνας τους κατά της τρομοκρατίας θα είχε αποδειχθεί πολύ πιο αποτελεσματικός, αν έστω και μια στιγμή έστρεφαν τη σκέψη τους από το κυνήγι των «δυνάμεων του κακού», που αυθαιρέτως επιλέγουν, στην προσπάθεια να βρουν δίκαιες λύσεις σε πολύπαθες περιοχές όπως η Παλαιστίνη ή οι χώρες του Αραβικού Κόλπου.
**Ενδιαφέρουσες έρευνες δυτικών αναλυτών και δημοσιογράφων σχετικά με την ταυτότητα των τρομοκρατών στις ΗΠΑ και σε χώρες της Δυτικής Ευρώπης, αποδεικνύουν πως πρόκειται για μετανάστες μουσουλμάνους δεύτερης γενιάς, που σχετικά ομαλά ενσωματώθηκαν στις δυτικές κοινωνίες, αλλά οι οποίοι κατατρύχονται από αισθήματα μίσους και φανατισμού, εξαιτίας της άδικης μεταχείρισης που υφίστανται οι χώρες από τις οποίες προέρχονται.
**Η αδικία και ο προερχόμενος από αυτήν τυφλός φανατισμός υπήρξαν πάντοτε κακές μαμές της ιστορίας. Η τρομοκρατία δεν πρέπει να μας επιβάλλει το φόβο και τη συστροφή. Αυτό οδηγεί σε παραλυσία και συνεπώς σε αναπαραγωγή του προβλήματος. Πρέπει, αντιθέτως, να δράσουμε θετικά διαθέτοντας μεγαλύτερη ευελιξία σκέψης και δικαιότερη κρίση για τα ανθρώπινα.
**Κάθε φορά που η τρομοκρατία χτυπά και ο κίνδυνος γίνεται διαυγέστερος και επικείμενος και για άλλους, τα προσβαλλόμενα κράτη επιλέγουν πολιτικές ενίσχυσης του ποινικού τους οπλοστασίου με μέτρα περιστολής των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων.*Οι δυτικές κυρίως κυβερνήσεις επιλέγουν μονοδρομικά την αύξηση της ποινικής καταστολής, φαλκιδεύοντας ελευθερίες και μειώνοντας τη δημοκρατική αρχή. Ο δυτικός νομικός πολιτισμός, στον οποίο εγγράφηκε με βασανιστική πορεία ο πανηγυρικός σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, οπισθοχωρεί και το ποινικό δίκαιο συχνά μετατρέπεται από ισχυρό μέσο υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σε μέσο καταστρατήγησής τους.
**Πρόκειται για ολέθριο λάθος, γιατί έχει αποδειχθεί ήδη ότι έτσι δεν αντιμετωπίζεται η τρομοκρατία. Το παράδειγμα της Βρετανίας είναι χαρακτηριστικό: Πριν από τις τελευταίες πολύνεκρες βομβιστικές επιθέσεις η Βρετανία είχε καταστήσει δρακόντειο τον ποινικό της νόμο. Κατάφεραν να αποτρέψουν το τελευταίο φοβερό τρομοκρατικό χτύπημα; Οχι βεβαίως!
**Ας ξαναγυρίσουμε, λοιπόν, στη σκέψη ότι είναι ανάγκη πρωτίστως να ασχοληθούμε με την καταπολέμηση των πραγματικών αιτίων που παράγουν την τρομοκρατία. Στο δίλημμα ποινική καταστολή με μείωση των ατομικών δικαιωμάτων ή ασφάλεια με ελευθερία, η απάντηση είναι ασφάλεια με ελευθερία.
* Ο ΧΑΡΗΣ ΚΑΣΤΑΝΙΔΗΣ είναι βουλευτής Α’ Θεσσαλονίκης του ΠΑΣΟΚ.