- Κύριε Καστανίδη, το ΠΑΣΟΚ ολοκλήρωσε μόλις πρόσφατα την ανασυγκρότηση με την επιλογή νέου γραμματέα στο κόμμα και την στελέχωση του Πολιτικού Συμβουλίου και των συντονιστών Κοινοβουλευτικής Δράσης. Ποιο πρέπει να είναι από εδώ και στο εξής το σύνθημα για την μετέπειτα πορεία;
Καταρχήν πρέπει να επισημάνω ότι η ανασυγκρότηση του ΠΑΣΟΚ δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη. Πρέπει να εκλεγούν μέχρι το επόμενο καλοκαίρι τα περιφερειακά όργανα, οι συντονιστικές νομαρχιακές επιτροπές και κυρίως η πλήρης αναδιάταξη των οργανώσεων βάσης στον ενιαίο τύπο των δημοτικών οργανώσεων. Οι αρχές της ανανέωσης και της χρησιμοποίησης άφθαρτων πολιτικών στελεχών, που εκφράστηκαν στη συγκρότηση των οργάνων κορυφής πρέπει να επιβεβαιωθούν και στην προς την κάτω ανασυγκρότηση του Κινήματος.
Σε ό,τι αφορά το αναγκαίο σύνθημα, στο οποίο μπορεί να περικλείεται ο ιδεολογικός και προγραμματικός λόγος του ΠΑΣΟΚ, οφείλω να υπογραμμίσω ότι η αναγκαιότητα σήμερα για το ΠΑΣΟΚ είναι να καταστήσει σαφή, κατανοητή και εύγλωττη την αντιπολιτευτική του γραμμή καθώς και την πολιτική με την οποία θα οδηγήσει τη χώρα τα επόμενα χρόνια.
- Στην τελευταία συνεδρίαση των συντονιστών υπήρξε εκτίμηση από τον Απόστολο Κακλαμάνη περί πρόωρης προσφυγής στις κάλπες. Εσείς αποκλείετε αυτό το σενάριο;
Θέλω να σας υπενθυμίσω ότι η προκήρυξη εκλογών αποτελεί αποκλειστική αρμοδιότητα και προνομία του πρωθυπουργού και της κυβέρνησης. Θα πρέπει λοιπόν κανείς να ρωτήσει αυτούς αν και γιατί υπάρχει ανάγκη πρόωρης προσφυγής στις κάλπες. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να πείσουν τον ελληνικό λαό σε τι εξυπηρετούν οι πρόωρες εκλογές. Για να ληφθούν μήπως ακόμη πιο άγρια μέτρα λιτότητας;
- Επικρατεί μια άποψη και μάλιστα έχει καταγραφεί από τις στήλες των εφημερίδων ότι το ΠΑΣΟΚ πρέπει να μπει σε ένα καλύτερο συντονισμό κοινοβουλευτικής δράσης, ώστε να αποφευχθούν στο μέλλον φαινόμενα ασυνεννοησίας ή προσωπικών στρατηγικών από κάποια στελέχη χωρίς να ονοματίζουμε. Εσείς τι λέτε επ’ αυτού;
Το ΠΑΣΟΚ μετά από μια περίοδο εσωτερικών αναζητήσεων, στην οποία πρέπει να εντάξουμε και φαινόμενα προσωπικών στρατηγικών και επιδιώξεων, θεμελιώνει και ενδυναμώνει σταθερά την πολιτική του γραμμή ως αντιπολίτευση, αναδιοργανώνει τον κομματικό του ιστό και διατυπώνει τις πολιτικές του δεσμεύσεις για την νέα πορεία της χώρας. Χρειάζεται βεβαίως να βελτιωθούμε κι άλλο, όχι τόσο στο επίπεδο της κοινοβουλευτικής δράσης, όσο στο επίπεδο της κοινωνικής αντιπολίτευσης. Και αυτό θα γίνει ορατό πολύ σύντομα.
- Ο κ. Παπανδρέου αιφνιδίασε με την επιλογή της Μαριλίζας Ξενογιαννακοπούλου στη θέση του γραμματέα στο κόμμα, δίνοντας κατ΄αυτό τον τρόπο το στίγμα της ανανέωσης. Ενόψει δημοτικών και νομαρχιακών εκλογών θεωρείτε ότι η ανανέωση πρέπει να αποτελέσει το βασικό στοιχείο για την επιλογή των υποψηφίων;
Θα έλεγα ότι υπάρχει ένας συνεχής διάλογος ανάμεσα στο αίτημα για ανανέωση και στο αίτημα για εποικοδομητική συνέχεια. Στο συνέδριο μπορώ να πω πως στη συνείδηση των μελών και των στελεχών μας επικράτησε ένα πνεύμα ανανέωσης και ανάγκης αναδιάταξης του ΠΑΣΟΚ.
Το 50% των εκλεγμένων μελών του Εθνικού Συμβουλίου εκλέγεται για πρώτη φορά. Η επιλογή της Μαριλίζας Ξενογιαννακοπούλου για τη θέση της Γραμματέως του κόμματος υπηρετεί αυτή την ανάγκη για ανανέωση, νέα αντίληψη, μ’ ένα στέλεχος με κατάρτιση, πολιτική και διοικητική εμπειρία που φέρνει ταυτόχρονα τον νέο, φρέσκο αέρα που χρειαζόμαστε.
Το ίδιο πνεύμα ανανέωσης και εποικοδομητικής και θετικής συνέχειας πρέπει να επικρατήσει και στην επιλογή των υποψηφίων μας για τις δημοτικές και νομαρχιακές εκλογές.
- Πως κατά τη δική σας άποψη και κάτω από ποιο πλαίσιο μπορεί να επιτευχθεί ένα σταθερό μοντέλο συνεργασίας του ΠΑΣΟΚ με τις προοδευτικές δυνάμεις της Αριστεράς;
Ο Γ. Παπανδρέου με διάφορες ευκαιρίες και ειδικότερα στο συνέδριο του Συνασπισμού, κατέθεσε συγκεκριμένη και ειλικρινή πρόταση διαλόγου, με τις άλλες δυνάμεις της αριστεράς. Έκανε μια βαθιά αυτοκριτική, η οποία πρέπει να βρει ειλικρινή ανταπόκριση. Αυτήν την ανταπόκριση από την άλλη αριστερά δεν την έχω δει μέχρι σήμερα. Σε κάθε περίπτωση, οι ηγεμονισμοί του παρελθόντος από τη μια και οι μικρομεγαλισμοί από την άλλη, πρέπει να ξεπεραστούν. Η συμμαχία των δυνάμεων της αριστεράς έχει αυτονόητη στρατηγική αξία. Και επειδή ορισμένοι ερμηνεύουν μια τέτοια συμμαχία ως εκλογική, χρήσιμο είναι να διευκρινίσουμε ότι ως διάλογος και συνεργασία νοείται κυρίως ο προγραμματικός διάλογος και η σύγκλιση του ΠΑΣΟΚ με τις δυνάμεις της άλλης αριστεράς.
- Μπορεί στη νέα “σελίδα” που γυρίζει το ΠΑΣΟΚ να συνυπάρξουν οι φιλελεύθεροι Στέφανος Μάνος και Ανδρέας Ανδριανόπουλος, ειδικά όταν η σχετική πολιτική που εκφράζουν τα δύο συγκεκριμένα στελέχη απέχει κατά πολύ από την ιδεολογία του κόμματός σας; Κάνω αυτή την αναφορά και με αφορμή το γεγονός ότι πολλοί μέσα στο κόμμα σας εκτίμησαν ότι η πρόσφατη διεύρυνση στο ψηφοδέλτιο επικρατείας στοίχισε στις εθνικές εκλογές για το ΠΑΣΟΚ. Εσείς τι πιστεύετε;
Σ΄ ένα πολυσυλλεκτικό κόμμα μπορούν να συμβιβάζονται και να συνυπάρχουν και διαφορετικές απόψεις. Στον σύγχρονο κόσμο των πολλαπλών αποχρώσεων οι ιδέες για να είναι χρήσιμες, δεν πρέπει να είναι μονολιθικές. Ένα ελάχιστο όμως, ιδεολογικό πλαίσιο που αποδέχονται όλα τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ είναι οι σταθερές και θεμελιώδεις αρχές της σύγχρονης Ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας. Η κοινωνική δικαιοσύνη, η κοινωνική συνοχή και αλληλεγγύη στους πιο αδύνατους, η εμβάθυνση της δημοκρατίας, αποτελούν σταθερές μας αξίες. Ο πολιτικός φιλελευθερισμός είναι κληρονομιά της δημοκρατικής παράταξης, ο οικονομικός φιλελευθερισμός είναι κληρονομιά των συντηρητικών πολιτικών παραδόσεων.
Τα στελέχη που αναφέρατε έχουν να μας δώσουν χρήσιμες ιδέες και εμπειρίες πολιτικού φιλελευθερισμού.
Όσον αφορά την τοποθέτησή τους στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας στις προηγούμενες εθνικές εκλογές, θα μπορούσα να παρατηρήσω ότι πιθανόν να μας έλειψε και χρόνος και τρόπος για να πείσουμε τον κόσμο μας για την πραγματική σηματοδότηση της παρουσίας τους.
- Πώς κρίνετε την μέχρι τώρα πορεία της κυβέρνησης;
Ο απολογισμός του ενός χρόνου διακυβέρνησης από τη Ν.Δ. συνοψίζεται σε δύο θλιβερές διαπιστώσεις. Τους πρώτους μήνες η Ν.Δ προσπαθούσε να καταλάβει, αν κυβερνάει και τι είναι να κυβερνάει κανείς. Τους τελευταίους μήνες αναπτύσσει μια κυβερνητική πρακτική και νοοτροπία, που υπενθυμίζει και επιβεβαιώνει όλα τα παρωχημένα και δεξιά αντανακλαστικά αυτής της παράταξης. Ολοταχώς προς τα πίσω!
Αδυνατεί να κατανοήσει τις διεθνείς συνθήκες, αποφεύγει τα προβλήματα, λειτουργεί με κανόνες επικοινωνίας και μόνον, οι εσωτερικές πολιτικές της πλήττουν τα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα. Είναι μια κυβέρνηση αυθεντικά δεξιά, πανηγυρικά αδέξια, ιδεολογικά κυνική και διαχειριστικά ακίνητη.
- Ο “βασικός μέτοχος” είναι ένα θέμα ανοικτό για τον πρωθυπουργό. Ποια είναι η δική σας αίσθηση για το που τελικά θα πάει το όλο θέμα;
Οι χειρισμοί της κυβέρνησης στο θέμα του βασικού μετόχου ήταν τουλάχιστον ατυχείς. Επίσης, ο τελευταίος νόμος που ψήφισε η Ν.Δ. στη Βουλή καθόλου δεν αντιμετωπίζει τα φαινόμενα διαπλοκής και διαφθοράς. Άλλα είναι τα μέτρα που θεραπεύουν τα πρόβλημα και η κυβέρνηση γι αυτά σιωπά επίμονα. Η χώρα δεν πρέπει να υποστεί οικονομικές συνέπειες εξαιτίας του αδιεξόδου που ήδη διαφαίνεται στις διαπραγματεύσεις κυβέρνησης-ευρωπαϊκής επιτροπής. Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ με αίσθημα ευθύνης πρότεινε να συσταθεί διακομματική επιτροπή και με πνεύμα εθνικής συνεννόησης να υπάρξουν διορθωτικές αλλαγές στο νόμο περί βασικού μετόχου. Η πρόταση αυτή της αξιωματικής αντιπολίτευσης αποτελεί διέξοδο, γι αυτό και η κυβέρνηση οφείλει να μην την αγνοήσει.
- Τομέας Οικονομία: Το ΠΑΣΟΚ ασκεί κριτική για τους χειρισμούς της κυβέρνησης στην οικονομία. Πού θεωρείτε ότι έχουν γίνει λάθη;
Δεν υπάρχει και τίποτε που να έκανε η κυβέρνηση και να μην είναι λάθος! Λάθος ο τρόπος με τον οποίο έκανε την απογραφή σε μια προσπάθεια να επιβαρύνει τους προϋπολογισμούς της τελευταίας περιόδου του ΠΑΣΟΚ και να ελαφρύνει τη δική της διαχειριστικά περίοδο. Λάθος η πλήρης απαξίωση των οικονομικών ελεγκτικών μηχανισμών του κράτους, με αποτέλεσμα να καταρρεύσουν τα έσοδα του δημοσίου. Το πρώτο δίμηνο μόνο του τρέχοντος έτους τα έσοδα υστέρησαν κατά 85% συγκριτικά με το 2004. Λάθος η διαμόρφωση μιας ψυχολογίας φόβου στην αγορά. Λάθος τα τελευταία μέτρα που ανακοίνωσε και συνιστούν οδοστρωτήρα «προστιθέμενης αξίας» σε βάρος των χαμηλών και μεσαίων εισοδημάτων. Λάθος ο προϋπολογισμός που ψήφισε για το 2005, αφού περιλαμβάνει σειρά λανθασμένων προβλέψεων και δεν μπορεί γι αυτό να εκτελεστεί. Δεν αρκούν αυτά για ένα χρόνο μόλις διακυβέρνησης;
- Εθνικά θέματα: Κύριε Καστανίδη, υπάρχουν πολλά ανοικτά εθνικά θέματα (ελληνοτουρκικές σχέσεις, κυπριακό, σκοπιανό) για την κυβέρνηση. Ποια είναι η δική σας εκτίμηση για το τι μας περιμένει μέσα στο επόμενο διάστημα;
Κατά έναν περίεργο τρόπο τα εθνικά μας θέματα ελάχιστα συζητώνται τον τελευταίο χρόνο. Αυτό με ανησυχεί βαθύτατα. Τη μακάρια ηρεμία μας θα την καταλάβαινα αν βρισκόμαστε σε μια εποχή ευτυχούς εξέλιξης των εθνικών μας θεμάτων. Το κυπριακό βρίσκεται σε τέλμα, ενώ την ίδια ώρα διεθνείς παράγοντες καλομεταχειρίζονται το τουρκοκυπριακό ψευδοκράτος. Στο Αιγαίο ο όγκος των παραβιάσεων του εθνικού εναερίου χώρου μας συγκριτικά με το πρόσφατο παρελθόν προκαλεί ανησυχίες. Στις ελληνοτουρκικές σχέσεις η μεν Ελλάδα έχει κάνει χειρονομίες καλής θελήσεως προς την Τουρκία, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την ευρωπαϊκή προοπτική της, η δε Τουρκία ουδόλως ανταποκρίνεται. Τέλος, για το σκοπιανό επικρατεί απόλυτο σκοτάδι, μετά τον πρόσφατο αιφνιδιασμό από την κυβέρνηση των ΗΠΑ να αναγνωρίσει το γειτονικό κράτος με το συνταγματικό του όνομα.
Επείγει να ανακαθοριστεί η εξωτερική μας πολιτική, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης συμφωνίας των εθνικών πολιτικών δυνάμεων. Θα ήταν χρήσιμη γι αυτό η εντατική διαβούλευση στη διακομματική επιτροπή για τα εξωτερικά και την άμυνα.
- Εκκλησιαστικό: Πως κρίνετε τη στάση του Αρχιεπισκόπου μετά τις τελευταίες εξελίξεις στον εκκλησιαστικό χώρο;
Η Εκκλησία μας πρέπει να είναι ένας ήσυχος και αμόλυντος χώρος πνευματικής καταφυγής και ηθικής στήριξης των ανθρώπων. Αυτό πρέπει να το εξασφαλίζει πρωτίστως η Διοίκηση της Εκκλησίας. Η ίδια πρέπει να δείχνει το οφειλόμενο παράδειγμα με τη στάση της και την συμπεριφορά της. Με αυτήν την έννοια ο ρόλος και η ευθύνη του Αρχιεπισκόπου είναι σημαντικοί. Τα δραματικά προβλήματα που ανέκυψαν στο εσωτερικό της Εκκλησίας δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται είτε με λοιδωρίες είτε ευκαιριακά. Πρέπει, αντιθέτως, να αντιμετωπίζονται με την θλίψη που γεννάται σε έναν άνθρωπο, ο οποίος ειλικρινά επιθυμεί τη διαφύλαξη της ιερότητας ενός πνευματικού θεσμού και με την αποφασιστική επιθυμία να αλλάξουν τα κακώς κείμενα και να αποπεμφθούν αυτοί που σκανδαλίζουν με τη συμπεριφορά τους. Ελπίζω ο Αρχιεπίσκοπος να κατανοήσει ότι μια βαθιά κρίση σαν την σημερινή μπορεί να αποτελέσει θεόσταλτη ευκαιρία για την αναγέννηση της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Εάν δεν το κατανοήσει, κρίμα! Ας διαλέξει με την βοήθεια όλων μας: Ιεράρχης της κρίσης ή Ποιμενάρχης αλλαγών και θετικών επαναπροσδιορισμών;
- Υπάρχουν κατά την προσωπική σας άποψη πολιτικές ευθύνες στην περίπτωση του Απόστολου Βαβύλη, μιας και πολλά έχουν ακουστεί για το όλο θέμα μετά την συνέντευξή του στο “Άλτερ”:
Απ’ όσα έχουν ακουστεί μέχρι σήμερα δεν φαίνεται η συγκεκριμένη ερώτηση να έχει οποιοδήποτε νόημα. Μια μόνο παρατήρηση: να προσέξουμε να μην μετατρέψουμε εξωθεσμικούς παράγοντες σε κριτές και ρυθμιστές της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας.