Εφημερίδα «TO BHMA»
Κάθε συζήτηση για την ιδεολογική ταυτότητα ενός κόμματος ξεκινά με τη χρήση ιστορικών όρων, που υποδηλώνουν είτε την αρχετυπική ένταξή του στις μεγάλες ιδεολογικές οικογένειες είτε την ακριβή τοποθέτησή του στην παραδοσιακή κλίμακα μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς. Το ΠΑΣΟΚ, λοιπόν, ανήκει στην οικογένεια των κομμάτων του σύγχρονου ευρωπαϊκού σοσιαλισμού και συγκροτεί τη δύναμη της Κεντροαριστεράς μέσα στο πολιτικό φάσμα που ορίζεται από το δίπολο Δεξιάς – Αριστεράς.
Όταν συζητάμε για την ανάγκη νέων ιδεολογικών επεξεργασιών που να δίνουν στο ΠΑΣΟΚ μια σύγχρονη ιδεολογική ταυτότητα, μιλάμε για την ανάγκη να καθοριστεί η ταυτότητα της νέας Κεντροαριστεράς. Αναφερόμαστε ταυτοχρόνως στα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις των κομμάτων του ευρωπαϊκού δημοκρατικού σοσιαλισμού.
Οι θεμελιώδεις επιλογές που ορίζουν τη νέα ταυτότητα του ΠΑΣΟΚ και της Κεντροαριστεράς πρέπει να είναι οι ακόλουθες:
- Η νέα Κεντροαριστερά οφείλει να επιβεβαιώνει διαρκώς το πρωτείο της πολιτικής έναντι της οικονομίας. Οφείλει να κρατά σε διαρκή ισχύ το δόγμα: η πολιτική αποφασίζει και η οικονομία ακολουθεί. Η αρχή αυτή αμφισβητείται και συχνά ανατρέπεται. Σύμφωνα με τις πιο συντηρητικές, νεοφιλελεύθερες απόψεις στην κοινωνία είναι σύμφυτη η οικονομία και όχι η δημοκρατία, η δικαιοσύνη ή το δημόσιο συμφέρον. Σύμφωνα με άλλους, τα οικονομικά συμφέροντα είναι αυτά που νοηματοδοτούν την κοινωνική ζωή γι αυτό και διακηρύσσουν την υπεροχή τους έναντι του γενικού κοινωνικού συμφέροντος. Οφείλουμε να διακηρύξουμε ότι η δημοκρατία, η ισότητα, η δικαιοσύνη και το γενικό κοινωνικό συμφέρον είναι έννοιες καθολικά υπέρτερες και αυτές τις υπηρετεί και τις καταξιώνει μόνο η πολιτική. Για αυτό το πρωτείο και η αυτονομία της πολιτικής έναντι της οικονομίας είναι η πρώτη θεμελιώδης πίστη και υποχρέωση της νέας Κεντροαριστεράς.
- Το καθήκον του ΠΑΣΟΚ, δηλαδή της νέας Κεντροαριστεράς, είναι να ξαναορίσει τη σχέση Δημοκρατίας και Εξουσίας.Σήμερα η λειτουργία της Δημοκρατίας επικαθορίζεται από πολλαπλά κέντρα εξουσιαστικής ισχύος που αποδυναμώνουν τη δημοκρατική αρχή.
– τo κεντρικό κράτος λεηλατεί τις περιφερειακές δυνατότητες
– οι τοπικές εξουσίες, χωρίς τις πρέπουσες αρμοδιότητες και χωρίς ίδιους πόρους, άρα και χωρίς ευθύνη, αποστεώνονται και τείνουν να αναπαράγονται ως πελατειακοί μηχανισμοί
– η κεντρική κυβέρνηση υπερκαθορίζεται από τη διαρκή ενίσχυση της μονοπρόσωπης εξουσίας του πρωθυπουργού
– τα ανέλεγκτα μέσα μαζικής ενημέρωσης προσδιορίζουν αυθαίρετα την ημερήσια διάταξη της καθημερινής ζωής επιβάλλοντας τη δική τους αντίληψη της πραγματικότητας.
Το να ορίσεις εκ νέου τη σχέση δημοκρατίας και εξουσίας σημαίνει πρωτίστως να ανατρέψεις την καταθλιπτική δυναστεία των κέντρων ισχύος πάνω στη δημοκρατική λειτουργία.
Η νέα κεντροαριστερά οφείλει :
– να διακηρύξει την πίστη της στις δυνατότητες της περιφέρειας και να απελευθερώσει τις δημιουργικές της δυνάμεις διαμορφώνοντας ένα Νέο Χάρτη της Αυτοδιοίκησης. Ο Νέος Χάρτης Αυτοδιοίκησης θα αναπροσδιορίζει τα γεωγραφικά όρια και τις σχέσεις μεταξύ των διαφόρων επιπέδων τοπικής εξουσίας και κυρίως θα καθιστά την αυτοδιοίκηση δύναμη ευθύνης. Η ριζική αλλαγή που απαιτείται γι’ αυτό είναι η ολοκληρωτική μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος που θα επιτρέπει στην τοπική εξουσία να έχει δικούς της μηχανισμούς βεβαίωσης και είσπραξης εσόδων.
– να εφεύρει και να υιοθετήσει συστήματα δημοκρατικής ισορροπίας τόσο στο εσωτερικό της κυβέρνησης όσο και μεταξύ κυβέρνησης και κοινωνίας. Η αποφασιστική ισχύς του πρωθυπουργού μπορεί να εξισορροπείται από τη δυνατότητα διεξαγωγής δημοψηφισμάτων ή από καθιδρυμένες διαδικασίες διαβουλεύσεων.
– να διαμορφώσει δημοκρατικούς μηχανισμούς εποπτείας των μέσων μαζικής ενημέρωσης και να αποκόψει τον ομφάλιο λώρο που τα συνδέει με τις δημόσιες εργολαβίες και τις προμήθειες.
- Η νέα κεντροαριστερά οφείλει να αναδείξει ένα νέο διεθνισμό ως απάντηση στην κρίση των πολιτικών μέσων και μεθόδων που χρησιμοποίησε η σοσιαλδημοκρατία.
Η σοσιαλδημοκρατία πέτυχε μετά τον πόλεμο να συμβιβάσει τη λειτουργία της αγοράς με τη δίκαιη κατανομή του πλούτου στα όρια του έθνους κράτους, χρησιμοποιώντας κυρίως αναδιανεμητικές πολιτικές. Από τη δεκαετία του ’80 το κεφάλαιο απάντησε στους περιορισμούς που επέβαλε η σοσιαλδημοκρατία, επιβάλλοντας την ελεύθερη διεθνική λειτουργία του και υπερβαίνοντας τα όρια του έθνους κράτους. Η πλήρης απελευθέρωση του εμπορίου, η χωρίς σύνορα κυκλοφορία κεφαλαίων, χρήματος και πληροφοριών, η διεθνής κυριαρχία των χρηματιστηριακών αγορών, αυτό που συνοπτικά αποκαλούμε παγκοσμιοποίηση ήταν η αποφασιστική απάντηση του κεφαλαίου στον εθνικά διαμορφωμένο σοσιαλδημοκρατικό συμβιβασμό, συμβιβασμό που επέβαλε το κοινωνικό κράτος και την κοινωνική δικαιοσύνη.
Η ανταπάντηση της νέας Κεντροαριστεράς και η επιστροφή της στην ηγεμονία πρέπει να είναι στο ίδιο επίπεδο, δηλαδή διεθνική. Η σύγχρονη ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία πρέπει να αναπροσδιορίσει τα μέσα της και να αναλάβει συντονισμένες δράσεις στο πλαίσιο υπερεθνικών συνεννοήσεων. Ο έλεγχος του αχαλίνωτου καπιταλισμού και της κυριαρχίας των χρηματιστηριακών αγορών περνά μέσα από τη διεθνική δράση της σύγχρονης σοσιαλδημοκρατίας. Αυτός είναι ο νέος διεθνισμός της. Η διεθνική δράση της Κεντροαριστεράς προσδιορίζει εν πολλοίς και τα εθνικά οφέλη.
- Η νέα Κεντροαριστερά πρέπει να αναθεωρήσει και τις εθνικές πολιτικές της στην επιδίωξη της για μια νέα κοινωνική δικαιοσύνη και αλληλεγγύη. Το νέο κοινωνικό κράτος και η διαμόρφωση μιας κοινωνίας της αλληλεγγύης δεν μπορούν να στηριχθούν σε παλαιές αναδιανεμητικές πολιτικές. Η πρώτη επιλογή της πρέπει να είναι η διαμόρφωση της πληθυντικής οικονομίας. Να ξεφύγουμε από τον μανιχαϊσμό αγοράς και κοινωνίας, ιδιωτικού και δημόσιου τομέα της οικονομίας. Η πληθυντική οικονομία περιλαμβάνει την αγορά, δηλαδή το χώρο των ιδιωτικών συμφερόντων, τη δημόσια οικονομία και την κοινωνική οικονομία, που εφεξής καλούμαστε συστηματικά και με αφοσίωση να διαμορφώσουμε. Η κοινωνική οικονομία, στο πλαίσιο της πληθυντικής οικονομίας, είναι το κοινωνικό έργο και οι υπηρεσίες που παράγονται από τη δράση του εθελοντισμού και των μη κυβερνητικών οργανώσεων. Να ενισχύσουμε τον εθελοντισμό δίπλα στη σφαίρα της κρατικής δράσης ή των ιδιωτικών συμφερόντων. Η θεμελίωση του νέου κοινωνικού κράτους και της κοινωνικής δικαιοσύνης δεν περνάει εφεξής από τη μονήρη χρηματοδότηση της κρατικής γραφειοκρατίας αλλά και από τη χρηματοδότηση και στήριξη του εθελοντισμού.
- Η νέα Κεντροαριστερά οφείλει να έχει μια σαφή αντίληψη για την κοινωνική συγκρότηση, το ρόλο και τη στρατηγική των κοινωνικών τάξεων όπως και για τις κοινωνικές συμμαχίες, που είναι αναγκαίες κάθε φορά για τη στήριξη της πολιτικής της. Οφείλει, επίσης, να μην εκπροσωπεί ένα μέρος μόνο της κοινωνίας. Η στρατηγική αντίληψη για τις κοινωνικές τάξεις και τις συμμαχίες τους δεν πρέπει να οδηγεί σε μερική αντιπροσώπευση της κοινωνίας. Στην προγραμματική πρόταση του ΠΑΣΟΚ πρέπει να βρίσκει έκφραση το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας, με την εξαίρεση αυτών που επιδιώκουν την κυριαρχία της αχαλίνωτης αγοράς. Στη μεταβιομηχανική εποχή η Κεντροαριστερά πρέπει να έχει την ικανότητα και τη φαντασία να συνθέτει μια γενική πολιτική συμφωνία των κοινωνικών τάξεων, στο όνομα του γενικού κοινωνικού συμφέροντος και όχι χάριν ειδικών κοινωνικών συμφερόντων. Η πολιτική νεωτερικότητα δεν στηρίζεται στη διάκριση των κοινωνικών τάξεων αλλά στη διάκριση των οικονομικών, πολιτικών, θεσμικών και πολιτιστικών στοχεύσεων.
- Το ΠΑΣΟΚ, ως η νέα Κεντροαριστερά, αντιλαμβάνεται ότι ηδίκαιη κοινωνία δεν είναι μόνον η κοινωνία της δίκαιης κατανομής του πλούτου, αλλά κυρίως της δίκαιης κατανομής των ευκαιριών στη γνώση. Περάσαμε από την εποχή, που οι ιδιοκτήτες και το κεφάλαιο ήταν οι προσδιοριστικοί παράγοντες ισχύος, στην εποχή των μετόχων και της πληροφορίας. Η άμεση πρόσβαση στην πληροφορία και η ταχεία χρήση της αποτελούν κρίσιμους παράγοντες στην οικονομική και πολιτική ζωή καθώς και στη διαμόρφωση συσχετισμού δυνάμεων. Γι’ αυτό ο σύγχρονος ευρωπαϊκός σοσιαλισμός πρέπει να θεμελιώσει την κοινωνία της γνώσης. Εφεξής οι νέοι επικίνδυνοι κοινωνικοί διαχωρισμοί είναι πιθανόν να γίνονται στη βάση του τεχνολογικού και πληροφορικού αναλφαβητισμού. Σε αυτόν τον κίνδυνο απαντά η θεμελίωση μιας κοινωνίας της γνώσης, που με τη σειρά της δικαιώνει την επιδίωξη της δίκαιης κοινωνίας.